مصاحبه پانا با دکتر بشیر

Top of Form

خبرگزاری پانا

گفت و گوی تفضیلی پانا با پژوهشگر برتر سال 90 در حوزه رسانه :
کشف بسیاری از ناگفته‌ها از میان گفتمان رسانه‌های جهان

خبرگزاری پانا: جلد دوم کتاب «رسانه‌های بیگانه: قرائتی با تحلیل گفتمان» که توسط انتشارات سیمای شرق به چاپ رسیده است به عنوان پژوهش برتر سال 1390 انتخاب گردید.

به گزارش خبرنگار فرهنگی پانا، چهارشنبه 29 آذرماه 1391 در محل سالن آمفی تئاتر مرکزی دانشگاه صنعتی شریف با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از جلد اول و دوم کتاب «رسانه‌های بیگانه: قرائتی با تحلیل گفتمان» نوشته دکتر حسن بشیر رونمایی شده و جلد دوم این کتاب که توسط انتشارات سیمای شرق به چاپ رسیده است به عنوان پژوهش برتر سال 1390 انتخاب گردید. 

در همین راستا با حسن بشیر پژوهشگر برتر به گفت و گو نشستیم:

عنوان کامل پژوهش شما که برتر شناخته شد چه بود و چه مدت زمانی را صرف انجام آن کردید؟

عنوان کامل: رسانه های بیگانه: قرائتی با تحلیل گفتمان از مجموعه «تحلیل گفتمان رسانه های جهان» است. به عبارت دیگر عنوان کلی «تحلیل گفتمان رسانه های جهان» است که هر سال کتابی در این زمینه با عنوان «رسانه های بیگانه: قرائتی با تحلیل گفتمان» منتشر خواهد شد و در این زمینه تا کنون دو کتاب اول و دوم در دو سال اخیر منتشر شده و کتاب سوم این طرح در پایان سال جاری و در حقیقت اوایل سال آینده منتشر خواهد شد.

جزئیاتی از این پژوهش توضیح دهید؟ و مهمترین بخش پژوهشتان کدام بخش است؟

در حقیقت این پژوهش در صدد این است که گفتمان رسانه ای رسانه های جهان را درباره مهمترین موضوع های جاری بررسی کند. بنابراین در هر ماه ده ها و گاهی بیش از یکصد نشریه معتبر جهانی به زبان های مختلف بررسی و موضوع های مهم و در حقیقت هدفمند انتخاب و مطالب مرتبط برای تحلیل انتخاب و با شیوه خاصی که به نام «روش عملیاتی تحلیل گفتمان» (پدام) (Practical Discourse Analysis Method) (PDAM) مورد تحلیل قرار می گیرند.

این روش را اینجانب با بررسی روش های مختلف تحلیل گفتمان به ویژه روش فرکلاف که معروف هست، ابداع کرده ام که به شکلی طراحی شده و در مرحله ای و فرایندی تحلیل گفتمان انجام می گیرد. به همین دلیل است که این روش به نام روش عملیاتی تحلیل گفتمان نامیده شده است که عملیاتی بودن آن ویژگی مهم آن است.

بنابراین اگر بخواهم به سوال شما پاسخ بدهم باید بگویم که مهمترین بخش این پژوهش، یا به عبارت بهتر، این پژوهش دارای دو ویژگی مهم است: اولین ویژگی، این است که یک مطالعه وسیعی از بسیاری از نشریات مهم جهان است که در هر ماه بطور مداوم صورت می گیرد و مطالب مهم مرتبط با موضوع مورد نظر انتخاب و بررسی و تحلیل می شوند. دومین ویژگی این است که این تحلیل با روش «پدام» انجام می گیرد که روایی و پایایی آن توسط پایان نامه های مختلف، مقالات علمی-پژوهشی متعدد و نیز برخی از طرح های دیگر به اثبات رسیده است.

تأثیر این پژوهش در افکار عمومی و رسانه ها چگونه خواهد بود؟

یکی از ویژگی های مهم تحلیل گفتمان این است که بسیاری از ناگفته ها را با این روش می توان کشف نمود و برای خوانندگان مطرح کرد. به عبارت دیگر در این روش می توان آنچه که ناگفته است از متن و زمینه های مرتبط با متن کشف نمود و برجسته کرد. بنابراین تأثیر این پژوهش را می توان بر افکار عمومی و رسانه ها را از چندین منظر مطرح کرد:

اول: اینکه در هر ماه مهمترین گزارش های خبری جهان در مورد مسائل مخلتف ایران، منطقه، اسلام و انقلاب اسلامی، بیداری اسلامی، فلسطین، جنبش های مردمی جهان،  و غیره که موضوع ها مهمی برای جامعه ما می باشند، مطالعه و بررسی و تحلیل می شوند، خود می تواند یک رویکرد مهمی باشد که قطعاً با تحلیل ها مقطعی و موردی متفاوت بوده و شیوه ای برای درک بهتر از رسانه های جهان را به افکار عمومی مردم و رسانه های داخلی کشور می دهد.

دوم: شیوه انتخاب نشریه، مطالب، روش تحلیل، ایجاد رابطه میان مطالب علمی و تحلیل های رسانه ای، می تواند به عنوان یک روش مهم برای شیوه مطالعه این گونه مسائل را به خوانندگان و رسانه ها نشان دهد.

سوم: در همه این تحلیل ها تلاش شده است که بسیاری از مفاهیم جدید خلق و ابداع شوند که نوعی مفهوم سازی و در حقیقت شیوه ای از نظریه پردازی در این زمینه است که بنظر می رسد می تواند در مطالعات و تحلیل های موجود در سطح کشور تاثیرات خودش را نشان دهد.

چهارم: کشف ناگفته ها از میان گفتمان رسانه های جهان که به نحوی دیپلماسی رسانه ای کشورهای مختلف یا گروههای قدرتمند جهان را منعکس می کند و طرح آنها به زبان قابل استفاده برای عموم، خود یکی از مهمترین مسائلی است که می تواند هم برای افکار عمومی جاذبه و تاثیرات خودش را داشته باشد و هم برای رسانه های دیگر به عنوان یک بستر جریان سازی خبری مطرح شود.

پنجم: این شیوه عملیاتی از مطالعه می تواند به عنوان یک درسنامه ای برای دانشجویان و حتی اساتیدی که مایلند نمونه هایی از مطالعات موردی را به دانشجویان در کلاس های مرتبط ارائه دهند، باشد که این خود یک دست آورد مهمی است و می توان ادعا کرد که چنین کاری تا کنون به شکل جامع و با شیوه ای مشخص در سطح تحلیل گفتمان صورت نگرفته است.

تاثیرات مثبت این پژوهش را چگونه ارزیابی می کنید؟

پاسخ: همانگونه که در پاسخ سوال قبلی گفته شد، تاثیرات زیادی در حال حاضر و در آینده برای این پژوهش متصور است که به بخشی از آنها اشاره شد. علاوه بر آن در آینده و با توجه به اینکه این طرح همچنان ادامه داشته و امیدوارم حداقل ده مجموعه کتاب در این زمینه در مدت ده سال که هر سال یک کتاب از آن منتشر خواهد شد، عرضه شوند، می توان به اثرات مفید و مثبت این طرح اشاره نمود.

یکم: این مجموعه کتاب کرونولوژی تحولات گفتمانی جهان را به صورت مداوم نشان خواهد داد که یک اثر غنی از گفتمان سالهای گذشته را نشان می دهد که قطعا می تواند در حوزه های علمی مورد استفاده قرار گیرد.

دوم: با وجود این تحلیل ها می توان سیاست رسانه ای کشورها را کشف نمود و دولتمردان و مسئولان نیز می توانند با شناخت بهتر از دیپلماسی رسانه های جهان تصمیمات لازم را اتخاذ کنند.

سوم: مطالعات مقایسه ای میان گذشته و آینده با چنین مطالعاتی شکل عملیاتی بخود خواهند گرفت که یک امر مهم برای کشف تحولات و فرایند سیاست های گفتمان رسانه ای در سطح جهان است.

 چهارم: وجود چنین مطالعاتی می تواند شیوه های مختلف بازنمایی و برجسته سازی رسانه ای را مشخص و به نوعی تجربه رسانه ای دست اندرکاران رسانه های دولتی و خصوصی را غنی تر سازد که خود این امر در تحول رسانه ای کشور بسیار حائز اهمیت است.  

آیا جای خالی این پژوهش در فضای رسانه و جامعه ارتباطات احساس می شد؟

پاسخ: اگر چنین نبود قطعا انجام نمی گرفت. این طرح یک طرح علمی-عملیاتی است و به شیوه تخصصی- عمومی به نگارش در آمده و مخاطبان آن هم افراد عمومی جامعه و هم افراد متخصص و دانشگاهی است. به عبارت دیگر تلاش شده است که مطالب علمی سنگین در این پژوهش و در حقیقت در این کتابها به صورت ساده تر بیان شوند و رابطه آنها با گفتمان رسانه ای توضیح داده شود و شیوه بهره برداری از این مطالب علمی در قرائت رسانه ها آموزش داده شود. همانگونه که گفته شد علیرغم اینکه ما شاهد تحلیل های مختلف در رسانه های گوناگون کشور در رابطه با رسانه ها می باشیم اما این شیوه مداوم برای قرائت رسانه ها تا کنون مشاهده نشده، یا کمتر دیده شده است که امیدوارم در آینده شاهد گسترش چنین مطالعاتی باشیم.

منتشر شده

کدخبر:37508منبع:تاریخ انتشار:۱۳۹۱ سیزدهم دیلینک خبر: http://www.www.pana.ir/Pages/News-37508.aspx

Bottom of Form