تبریک سال نو

فرا رسیدن بهار طبیعت و آغاز سال یک هزار و سیصد و نود و سه خورشیدی را به همه دوستان و خوانندگان محترم

تبریک عرض می کنم.

پایدار و سربلند باشید.

حسن بشیر

www.hbashir.blogsky.com 

سرفصلهای درس ارتباطات بین الملل- کارشناسی ارشد دانشکده صدا و سیما نیمسال دوم-1392

سرفصلهای درس ارتباطات بین الملل  

کارشناسی ارشد دانشکده صدا و سیما

نیمسال دوم-1392

نام درس: ارتباطات بین الملل و میان فرهنگی

تعداد واحد: 2

مدرس: دکتر حسن بشیر

تلفن مستقیم: 88094913   

پست الکترونیکی: [e-mail]

درآمد:

این درس دربارة حوزه "ارتباطات بین الملل" است که در 16 جلسه ارائه خواهد شد. توجه به مفاهیم اساسی این حوزه مطالعاتی، ساختارها و رهیافت ها، رویکردها و نظریات از اهم موضوعاتی است که مورد مطالعه و بررسی قرار خواهند گرفت.

ارزیابی و آزمون:

ارزیابی مستمر از دانشجویان در هر جلسه درس انجام خواهد شد :

1-     امتحان کتبی پایان ترم: 8 نمره

2-     ارائه خلاصه و سمینار درس: 4 نمره.

3-     ارائه یک مقاله تحقیقی: 5 نمره.

4-     ارائه خلاصه یک کتاب مرتبط با درس با شیوه ای که اعلام می گردد: 3 نمره.

ارائه مقاله تحقیقی:

 - ارائه یک مقاله تحقیقی (20) شامل 6000 تا 7000 (شش هزار تا هفت هزار) کلمه ای در موضوعی که با مدرس توافق شده باشد. بهر حال موضوع تحقیق باید باید با مدرس هماهنگ شود و به شکل وورد به آدرس ایمیل استاد در زمان تعیین شده ارسال شود.

موضوعات درسی: 

1.      درآمدی بر ارتباطات بین المللی

معرفی درس، شرح درس، مقدمه در مورد ورود به درس، توضیحات مربوط به مقرری های درس، چگونگی آزمون و امتحان پایان ترم.

2.      روابط بین الملل و ارتباطات بین المللی

منابع مطالعه:

• مولانا، حمید (1387) اطلاعات عالمگیر و ارتباطات جهانی، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره). (فصل اول: سیاست جهانی در حال گذار. از ص 19 تا ص 49)

3.     جریان بین المللی اطلاعات

منابع مطالعه:

• مولانا، حمید (1387) اطلاعات عالمگیر و ارتباطات جهانی، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره). (فصل دوم: جریان بین المللی اطلاعات. از ص 59 تا ص 80)

4. جریان بین المللی اخبار (بخش اول)

منابع مطالعه:

• مولانا، حمید (1387) اطلاعات عالمگیر و ارتباطات جهانی، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره). (فصل سوم: اخبار و دیدگاهها. از ص 83 تا ص 117)

5.شبکه جریان بین المللی خبری

• 1- کیونگ کیم و جورج بارنت، تحلیل شبکه ای جریان بین المللی خبری، ترجمه: حسن بشیر، انتشارات مرکز تحقیقات دانشگاه امام صادق (ع)، 1384.
• 2- ژوزف استرابهار و دیگران، چه چیزی خبر را می سازد؟ (مقایسه اخبار سراسری تلویزیونی در هشت کشور جهان)، ترجمه: حسن بشیر، انتشارات مرکز تحقیقات دانشگاه امام صادق (ع)، 1385.

6-اقتصاد سیاسی اطلاعات: جریانهای فراملی داده ها

منابع مطالعه:

·        مولانا، حمید (1387) اطلاعات عالمگیر و ارتباطات جهانی، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره). (فصل ششم: اقتصاد سیاسی اطلاعات: جریان های فراملی داده ها. از ص 209 تا ص 245)

7-تعاملات بین المللی (جهانگردی)

منابع مطالعه:

·        مولانا، حمید (1387) اطلاعات عالمگیر و ارتباطات جهانی، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره). (فصل هفتم: تعاملات بین المللی: مسافرت و جهانگردی. از ص 253 تا ص 273)

8- جریان های انسانی بین مرزهای ملی: ارتباطات میان فرهنگی

·        مولانا، حمید (1387) اطلاعات عالمگیر و ارتباطات جهانی، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره). (فصل هشتم: جریان های انسانی بین مرزهای ملی: ارتباطات میان فرهنگی. از ص 276 تا ص 308)

9- ارتباطات بین المللی و امپریالیسم فرهنگی

منابع مطالعه:

·        محمدی، علی، امپریالیسم فرهنگ و هویت فرهنگی، ترجمه: دکتر حسن بشیر، انتشارات مرکز تحقیقات دانشگاه امام صادق (ع)، پائیز 1384.

10-ارتباطات بین المللی و امپریالیسم رسانه ای

·        کیم، سینگچول، امپریالیسم فرهنگی در اینترنت، ترجمه و تلخیص: کریم خان محمدی، مقاله غیر منتشره.

11- ارتباطات بین المللی، فرهنگ و دیپلماسی عمومی

منابع مطالعه:

·        آشنا، حسام الدین، «فرهنگ، ارتباطات و سیاست خارجی، ارائه مدلی برای دیپلماسی عمومی»، فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق، شماره 21، بهار 1383، صص 227 تا 262.

12-روش تحلیل جریان های خبری جهانی- بخش اول

13- روش تحلیل جریان های خبری جهانی- بخش دوم

14- مطالعه نمونه اول تحلیل جریان های خبری

15- مطالعه نمونه دوم تحلیل جریان های خبری

منابع جلسات 12 تا 15:

بشیر، حسن (1390، 1391) رسانه های بیگانه: ‌قرائتی با تحلیل گفتمان، از:‌ مجموعه تحلیل گفتمان رسانه های جهان (کتابهای اول، دوم و سوم)، تهران:‌ انتشارات سیمای شرق.

16- جمع بندی و مرور درسهای ترم

ماهواره ها و پروژه جهانی شدن در گفتگو با دکتر حسن بشیر

ماهواره ها و پروژه جهانی شدن در گفتگو با دکتر حسن بشیر

منبع: آرمانگرا- شنبه چهاردهم دی 1392 |

ما با دو فرض مهم روبرو هستیم، اگر جهانی شدن را یک پروژه بدانیم و نقش ابزارهای ارتباطات به عنوان عامل توسعه و پخش پیام های مختلف بدانیم، که این دومی قطعی است، بنابراین نتیجه این می شود که رسانه های جمعی مانند ماهواره ها عامل تسریع پروژه جهانی سازی است. وجه دیگر این مساله این است که اگر فرض کنیم که جهانی شدن یک پروسه (فرایند) جهانی است که می تواند و قدرت این را دارد که همانند یک جریان در اختیار همگان، البته با نسبت های مختلف، قرار گیرد و رسانه ها نیز در این زمینه در مالکیت همه قدرت های بزرگ و کوچک جهان قرار دارند و امکان بهره برداری نسبی از این مالکیت رسانه ای وجود داشته باشد، نتایج به دست آمده با فرض قبلی متفاوت خواهد بود. در این فرض، یک رابطه متغیر و یک وضعیت قابل کنترل، تا اندازة ممکن، وجود دارد که اصل موضوع را تحت الشعاع قرار می دهد.

علیرغم وجود هر دو فرض که طرفداران هر یک نیز کم نیستند، اصولا رسانه های دیجیتالی و به ویژه رسانه های تعاملی در جهان با سرعت تغییراتی که در ماهیت تکنولوژیک آنها به وجود آمده، قدرت فراتر از رسانه های غیر دیجیتالی و غیرتعاملی مانند روزنامه ها، رادیو و تلویزیون به دست آورده اند. این «قدرت یابی رسانه ای» وضعیت تولید، توزیع و مصرف رسانه ای و پیام را به شدت افزایش داده است. در شرایط کنونی جهان، می توان ادعا کرد که بزرگترین منبع اطلاعاتی روزمره و عمومی همه انسانها، در سطوح مختلف، رسانه ها و محتواهای رسانه ای است.

این مساله، تا کنون در حیات انسانی به این شکل وجود نداشته است. قدرت رسانه ای، انسان را تحت الشعاع خود قرار داده است و به عبارتی وی را «تسخیر رسانه ای» کرده است. اما با همه این شرایط «قدرت و تسخیر» آیا، انسان به موجودی کاملا منفعل، منقاد، مورد تسخیر کامل، بی فکر، بدون تحلیل و امثالهم شده است؟ قطعا اینگونه نیست. انسان در هر شرایط، با وجود تضادها، تناقض ها، تغییرات، آثار مختلف، نتایج گوناگون، دیدگاههای متفاوت و غیره، تحلیل های متنوع دارد که می تواند در شرایط مختلف، حتی در مورد یک مساله بخصوص، تفاوت اساسی با همدیگر داشته باشند، یک موجود فعال و گزینش گر است.

این قدرت «تمایزسازی» انسان، یک قدرت مهمی است که حتی در شرایط «تسخیر رسانه ای» می تواند میان مسائل مختلف تمایزهای گوناگون داشته باشد و بر اساس این تمایزها تحلیل های متفاوتی انجام دهد.

مساله «جهانی سازی» یا «جهانی شدن» با هر دو رویکردی که طرفداران خود را دارد، از این موضوع مستنثی نیست. رسانه ها، به ویژه ماهواره ها قطعا در انتقال پیام های مربوط به این حوزه های مرتبط با این پدیده جهانی نقش مهمی را ایفا می کنند.

شما اساسا تاثیر تصویر را بر رفتارسازی بر انسان تا چه میزان می دانید؟

ظهور نشانه های مختلف در جهان موسوم به «عصر اطلاعات و ارتباطات» و گسترش آنها به شکل تصویر و غیره، یک حرکت مهم در انتقال پیام به شمار می اید. اگر در دورانهای گذشته، کلام و سخن اثرات فراوانی را بر مخاطبان می گذاشت، امروز نشانه ها، به ویژه تصاویر، که یک امر غیرکلامی است، بزرگترین تاثیر را بر مخاطبان می گذارد. در اینجا، سخن بر سر تقلیل گرایی نقش کلام نیست، اما در پدیده های غیرکلامی، ویژگی هایی مانند سرعت انتقال پیام، جذابیت مطلوب، همذات پنداری قوی، مقایسه سریع، عینت بخشی به امور انتزاعی، بصری سازی، و غیره وجود دارد که رابطه «تفاهم معنایی» را میان پیام و مخاطبان را به شدت، حتی بیش از ارتباطات کلامی»، افزایش می دهد.

قدرت تصویر، در شرایط کنونی جهان، بیش از قدرت کلام است. طبیعتا با تصور و تصدیق چنین قدرت، پیام های مستتر در این قدرت نیز می تواند از قدرت کافی برای تاثیرگذاری برخوردار باشند. از این نظر است که می توان گفت که تصویر به شدت در شرایط کنونی جهانی بر انسان می تواند و تا کنون توانسته است تاثیرات زیادی را داشته باشد. در حقیقت، ارتباطات غیر کلامی، که متکی بر نشانه های مختلف که عمدتا در تصاویر جلوه گر می شوند، در حال گسترش بوده و جهان کنونی که جهان سرعت در فکر و عمل است، را بیش از ارتباطات کلامی مورد تسخیر قرار داده است.

 به نظر شما  شبکه های ماهواره ای بویژه فارسی زبانها تا چه  میزان در القا سبک زندگی خاصی موثرند؟

اگر سه مفهوم مهم که تا کنون مورد بحث و بررسی قرار داده ایم، یعنی «جهانی شدن»، «ارتباطات غیر کلامی» و «تصویر» را در نظر بگیریم، می توان گفت که سبک زندگی، علیرغم برخورداری از امکانات ارتباطات کلامی، اما به شدت به بر ارتباطات غیر کلامی متکی است. ارتباطات غیرکلامی در اشکال مختلف زندگی تجلی عینی تری پیدا می کنند. تصویر در اینجا، در تجلی این عینیت به شدت تاثیرگذار است. در حقیقت، تصویر، عینیت بخشی به شیوه های تفکر در چگونگی شکل دادن به زندگی است. زندگی، متکی بر نوعی از تفکر می تواند با زندگی دیگری با تفکر متفاوت، از نظر سبک و شیوه، تفاوت داشته باشد. و این تفاوت بیش از هر چیز اگر به عینیت تصویری در آید، می تواند در انتقال سریع پیام به مخاطبان تاثیرگذار باشد.

واقعیت مربوط به تاثیرگذاری تصویر در ایجاد و گسترش ارتباطات غیرکلامی موثر، یکی از مهمترین شیوه های مورد استفاده ماهواره ها، از جمله فارسی ون، به عنوان مثال، می باشد. این ماهواره فارسی زبان، با انتخاب «سبک رسانه ای» مبتنی بر «سریال» که می تواند تعبیری از «اقدامات روزمره و مستمر انسان» در حیات عادی خود باشد، و با استفاده از شیوه های عینی که بتواند این اقدامات روزمره را به تصویر بکشاند، توانسته است که نوعی از عینیت بخشی به تفکر خاصی را القا کند که می تواند اساس و بنیانی برای نوعی از «سبک زندگی» تلقی گردد. در حقیقت سبک زندگی، در شرایط کنونی جهان تا اندازه زیادی در «اسارت تصویر» است. تصویر، چارچوب سبک زندگی را در شرایط کنونی بیش از هر امر دیگر، می سازد، تعیین می کند و بر مخاطبان دیکته می کند. از این منظر است که گفته می شود، اگر تصاویر، بتوانند زندگی روزمره انسان را منعکس کنند و بر پایه ای از تفکر خاص بنیان گذاری شوند و با جذابیت ارائه گردند، می توانند نوعی از سبک زندگی را تداعی کنند که بدون هیچ زحمت و تلاش به عنوان سبک زندگی مطلوب تلقی گردند.

به نظر شما ماهواره ابزار است؟ یعنی ظرفی است که در آن هر مضروفی را می توان ریخت؟

این مساله تا کنون به شکل های مختلف مورد بحث قرار گرفته است و بنظر می رسد که زمان این رسیده است که تحولی در نگاه به رسانه ها رخ دهد. رسانه ها، از جمله ماهواره و اینترنت و غیره، چه بخواهیم آنها را ابزار، یا ظرف، یا مظروف، بدانیم یا ندانیم، به قول معروف «مساله این نیست». «واقعیت رسانه ای»، یک واقعیت موجود، ملموس، حقیقی، موثر، غیرقابل انکار و قابل استفاده برای همه می باشد. بنابراین، چه آن را ظرف یا مظروف بدانیم یا ندانیم، در «قدرت رسانه ای» تغییری ایجاد نمی شود. آنچه مهم است، باید به فکر «قدرت پیام» بود. امروزه، پیام بیش از هر چیز، می تواند تاثیرگذار باشد. دنیا به دنبال پیامی است که می تواند به شیوه مناسب، امر مهمی را منعکس کند. این امر مهم، چگونه باید تولید شود، چگونه باید توزیع شود و چگونه باید مورد تحلیل قرار گیرد، مهم است.

متاسفانه در شرایط کنونی، ما بیش از اینکه به دنبال محتوا و پیام رسانه ای باشیم به دنبال نگاه به ابزار رسانه ای هستیم. به عبارت دیگر، ما اسیر ابزارهای رسانه ای شده ایم. رسانه، تنها یک ابزار نیست، رسانه یک پیام است. و این پیام است که اگر هم ماهواره وجود نداشت، به شکل دیگری و با ابزار دیگری منتقل می شد. بنابراین انتقال پیام، یک امر ماندگار و یک واقعیت محض است که انسان به عنوان یک موجود ارتباطی بدون آن نمی تواند زندگی کند. این واقعیت بیش از آنکه ما را به فکر ابزار بیندازد، باید به فکر محتوایی اندازد که می تواند با این ابزار به شکل مناسب منتقل شود.

آقای دکتر بشیر ، به طور عام جهان اسلام و به شکل خاص انقلاب اسلامی چرا در استفاده از ابزاری به نام ماهواره توفیق چندانی ندارد؟

بنظر می رسد که نتیجه گیری انجام شده در سوال، کاملا صحیح نباشد. هم جهان اسلام و هم جمهوری اسلامی ایران توانسته اند، حداقل در شرایط خاصی، بخوبی از ماهواره ها استفاده نمایند. این استفاده در برخی مواقع شاید در جهت اسلام یا انقلاب اسلامی به طور کامل نباشد، اما توانسته است پیام مورد نظر را به مخاطبان منتقل نماید. شبکه الجزیره، یکی از همین نمونه ها است. در اینجا بحث این نیست که آیا این کانال خوب است یا بد. موضوع استفاده جهان اسلام از ماهواره است. الجزیره در یک مدت کوتاه و حتی تا کنون توانسته است یک حرکت جهشی در بکارگیری ماهواره برای انتقال پیام های خاصی باشد که در یکی از کشورهای جهان اسلام راه اندازی شده است.

موضع گیری های جهانی برای متوقف کردن پخش برنامه های شبکه های العالم و پرس تی وی از ایران، با همه ضعف هایی که می توان برای آنها متصور بود، بیانگر نوعی از استفاده بهینه از همین ماهواره هاست. این استفاده در انتقال پیام منعکس می شود که اگر این انتقال بخوبی صورت نمی گرفت، دلیل برای حذف پخش جهانی آنها انجام نمی شد.

بنابراین، نمی توان اینگونه با قاطعیت نتایجی را بدون بررسی مطرح کرد. البته جهان غرب به عنوان مثال، از امکانات گسترده تری در این زمینه بهره مند است. تجربه رسانه ای بیشتری دارد. محتوای جذابتری تولید می کند. مسائل عینی تری را برای جهانیان مطرح می سازد و بهمین دلیل پیام آن بهتر از دیگران از طریق ماهواره ها منتقل می شود.

در کشورمان می دانید که قانون ممنوعیت از تجهیزات گیرنده ماهواره ای قریب دو دهه است تصویب شده است، اما گسترش دیش ها قارچ گونه بروی بام منازل نه فقط در کلانشهرها که در روستاها بارز است، نظر شما چیست؟

این سوال می تواند به چندین شکل پاسخ داده شود که این پاسخ ها معمولا از منظر نیروی انتظامی، مقامات امنیتی، کارشناسان و مدیران فرهنگی و بالاخره اساتید ارتباطات و رسانه ها می توانند متفاوت باشند. آنچه که اهمیت دارد این است که ما باید به فکر این باشیم که اگر مباحثی که هم اکنون در جهان برای دسترسی به محتوای ماهواره ای بطور مستقیم و بدون داشتن دیش و غیره در حال انجام است، تحقق یابد وضعیت ما نسبت به حفاظت از هویت اسلامی و ایرانی چگونه خواهد بود؟ متاسفانه، هنوز به موضوع ماهواره ها فقط از منظر ابزاری نگاه می شود. آری، ماهواره ابزار است، اما مهمتر از آن محتوای رسانه ای ماهواره ای است. اگر این محتوا در داخل بخوبی تولید شود، قطعا طرفداران زیادی خواهد داشت و مساله دسترسی به ماهواره چه به شکل دیش و چه به شکل مستقیم دیگر امری مهم تلقی نمی شود. مخاطب ایرانی، یک مخاطب منفعل و منقاد نیست. مخاطب ایرانی، یک گزیشنگر است، علاقمند به هویت اسلامی و ایرانی است، به تاریخ و فرهنگ خود به شدت پایبند است و تحلیل قوی از جریانات جهان دارد. این یک شعار نیست. انتخابات اخیر، با مشارکت عظیم مردم، بیانگر تفکر عمیق جامعه ایرانی نسبت به مسائل درون و بیرون کشور است و این فراتر از همه ترس هایی است که ماهواره ها را تنها یک ابزار می دانند. ما باید از محتواها، پیام ها، تصاویر و سبک های زندگی که متاسفانه از طریق رسانه های بیگانه در حال تزریق شدن به جامعه ما هستند بیشتر بترسیم و به دنبال این باشیم با تولید محتواهای مناسب، جذاب، عمیق، مطلوب، و قابل فهم و رمزگشایی در جامعه خود و نیز جهانیان باشیم. اگر چنین کنیم قطعا می توانیم در این عرصه «مبارزه رسانه ای» موفق می شویم.

سخن آخر تان؟

از نشریه شما تا آنجا که آشنایی پیدا کرده ام در جهت تحقق آرمانهای اسلامی و انقلاب اسلامی و تقویت بنیانهای متکی بر فضیلت های اسلامی تلاش می کند، تشکر می کنم و امیدوارم که همچنان با درک عمیق، بصیرت کامل و تدبیر موثر با طرح مسائل مهم و تحلیل آنها از جنبه های مختلف و با سعی به ارائه راه حلهایی که بتوانند به جامعه اسلامی ما خدمت کنند و آن را به پیشرفت و تعالی و رشد مطلوب برسانند، مسئولیتش را ادامه بدهد.

لینک مصاحبه:

http://www.armangera.ir/post/77

فصل تحلیل انتخابات

فصل تحلیل انتخابات

فهرست فصلنامه مطالعات انتخابات

شماره: 4

سال: تابستان 1392

عنوان : تحلیل گفتمان بیانات مقام معظّم رهبری (مدّ ظلّه‌ءالعالی) دربارة انتخابات یازدهم ریاست‌جمهوری اسلامی ایران (24 خرداد1392)

چکیده:  مشارکت در انتخابات و رأی دادن، از مؤلّفه‌های اساسی رفتار سیاسی شهروندان و یکی از اشکال مشارکت سیاسی محسوب میشود. در این مقاله، بیانات مقام معظّم رهبری دربارة انتخابات یازدهم ریاست‌جمهوری اسلامی ایران (24 خرداد 1392) مورد مداقّه قرار گرفته است. رویکرد نظری در این مقاله، ترکیبی از نظریّات گفتمانی فوکو، لاکلاو و موفه، فرکلاف و اقتدار و مشروعیّت بوده که نهایتاً از روش عملیاتی تحلیل گفتمان (پدام)1 برای تحلیل بیانات مزبور استفاده شده است. نتایج تحلیل منجر به کشف یا پیشنهاد «اصول نظریّه انتخابات ریاست‌جمهوری از دیدگاه رهبری (مدّ ظلّه‌العالی)» شده است که بر اساس چهار محور اساسی، «ساختارسازی انتخاباتی»، «اخلاقگرایی انتخاباتی»، «اصولگرایی انتخاباتی» و «مشروعیّت‌سازی انتخاباتی» استوار است.           

نویسنده            :           حسن بشیر دانشیار دانشگاه امام صادق (ع)

نویسنده            :           جعفر عبدالملکی پژوهشگر و مدیرکل پژوهش استانها و خارج از کشور مرکز تحقیقات صدا و سیما

نویسنده            :           فاطمه احمدی کارشناسی ارشد ارتباطات دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران دانشجو

عنوان : طبقه‌بندی استدلال‌ها برای انتخاب رئیس‌جمهوری: الگوپردازی بر پایه درگیری‌های مبتنی بر نگرش

چکیده:  رأی دادن در انتخابات ریاست‌جمهوری به‌عنوان یک رفتار سیاسی، همچون دیگر رفتارهای اجتماعی، مبتنی بر نگرش‌هایی است که ارزیابی‌های سیاسی و اجتماعی رأی‌دهنده را به نمایش می‌گذارد. این ارزیابی‌ها، در سایه استدلال‌هایی بیان میشود که نه تنها علت ترجیح نامزدی را بر دیگر نامزدها نشان میدهد، بلکه میتواند بیانگر سطح و نوع درگیری افراد با انتخابات باشد. درگیری، پیامدی برآمده از نگرش ابزاری به انتخابات و درگیری ارزشی بیانگر نگرش اعتقادی و ایدئولوژیک به آن است. در این حال، سطوح درگیری را به دو سطح پایین و بالا تقسیم کرده‌اند. بر پایه نظریه داده مبنا (نظریه زمینه‌ای)، به منظور دسته‌بندی و الگوپردازی استدلال‌ها منتهی به رفتار رأی‌دهی بر پایه درگیری‌های مبتنی بر نگرش، مطالعه‌ای در میان رأی‌دهندگان تهرانی واجد شرایط انجام شد. با مراجعه به 345 نفر از کسانی که دست‌کم یک بار رأی داده بودند، پیرامون اهمیّت و انگیزه‌های مشارکت آنان در انتخابات ریاست‌جمهوری و انتظاراتشان از منتخب خود، مصاحبه‌ای انجام شد. هدفِ مصاحبه استخراج استدلال‌هایی بود که چرایی رأی دادن به نامزد معیّنی را توجیه میکرد. بیش از 3000 استدلال جمع‌آوری شد که پس از عملیات پالایشی، به 609 گویه کاهش یافت. سپس بر پایه سطح و نوع درگیری، استدلال‌ها در چهار گروه در قالب یک جدول 2×2دسته‌بندی گردید. نتایج نشان داد میتوان الگویی از سوگیری‌های استدلالی را بر پایه سطح و نوع درگیری‌های مبتنی بر نگرش طبقه‌بندی و چهار گونه سوگیری استدلالی نخبگان، متعهدان، نیازگشا و شخص- محور را از هم متمایز کرد.   

نویسنده            :           حکیم‌آرا محمّدعلی عضو هیئت علمی دانشگاه صداوسیما دانشکده ارتباطات

عنوان : تحلیل گفتمان خبرگزاری‌ها و پایگاه‌های خبری داخلی درباره مناظره‌های انتخاباتی رسانه ملی (1388-1392)

چکیده:  مناظره‌های انتخاباتی رسانه ملی، به دلیل قدرت جریان‌سازی خود، بازتاب گسترده‌ای در جامعه و همینطور رسانه‌های سایبری و شبکه‌های اجتماعی دارند. در این میان خبرگزاری‌ها و پایگاه‌های خبری داخلی به بیان پیشنهادها و انتقاداتی درباره این مناظره‌ها پرداخته و نقاط قوت و ضعف این برنامه‌ها را بررسی کردهاند. در این پژوهش، با استفاده از روش عملیاتی تحلیل گفتمان(PDAM) نحوه بازنمایی مناظره‌های انتخاباتی و سیاسی صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران در خبرگزاری‌ها و پایگاه‌های خبری داخلی در بازه زمانی چهار ساله (1388-1392) مورد ارزیابی قرار گرفت. به‌علاوه، پس از تحلیل گفتمانی 144 محور اساسی از اخبار، مقالات و گزارش‌های 30 رسانه سایبری داخلی، 11مورد نقطه قوت و 19 مورد نقطه ضعف این مناظره‌ها از نگاه رسانه‌های سایبری داخلی شناسایی و بررسی شد. سپس در بخش پایانی پژوهش، پیشنهادها و نکاتی در خصوص تقویت مناظره‌ها و ترسیم الگوی مطلوب مناظره‌های انتخاباتی و سیاسی در رسانه ملی جمهوری اسلامی ایران ارائه شده است.     

نویسنده            :           رامین شمسایی‌نیا دکترای علوم ارتباطات دانشجو دانشگاه علامه طباطبایی

عنوان : تحلیل گفتمان اخبار انتخابات ریاست‌جمهوری دوره دهم

چکیده:  پژوهش حاضر، با توجّه به اهمیّت و کارکرد رسانه‌های خبری در مقوله مهمّی چون انتخابات و تعیین گفتمان‌ها و انگاره‌های ساخته شده پیرامون آن انجام گرفته است. این پژوهش، بر آن است تا مشخّص کند در انتخابات دوره دهم ریاست‌جمهوری، در پایگاه‌های دو رسانه خبری بی‌بی‌سی و رادیو فردا، چه نوع انگاره‌هایی ساخته شده است و گفتمان روانی و تبلیغاتی متون خبری آنها چه بوده است. روش استفاده شده در این پژوهش، روش تحلیل گفتمان است. حجم نمونه شامل دوازده متن خبری است که پایگاه بی‌بی‌سی فارسی 6 متن و پایگاه رادیو فردا نیز 6 متن از این حجم خبری را به خود اختصاص دادهاند. انگاره‌سازی متون خبری پایگاه بی‌بی‌سی فارسی در قبال انتخابات ریاست‌جمهوری ایران مشابه متون خبری پایگاه رادیو فردا انجام شده است. گفتمان‌های روانی و تبلیغاتی، ایجاد تفرقه بین گروه‌های سیاسی و بحران‌آفرینی در کشور در خرداد سال 88 در متون خبری این دو پایگاه حاکم بوده است.  

نویسنده            :           فرامرزیانی سعید دانشجوی دکترای علوم ارتباطات دانشگاه علوم و تحقیقات

نویسنده            :           علی جعفری دکترای علوم ارتباطات دانشجو دانشگاه علوم و تحقیقات

عنوان : بررسی رابطه بین استفاده از وسایل ارتباط جمعی و مشارکت سیاسی انتخاباتی (مطالعه موردی شهروندان همدان)

چکیده:  پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین استفاده از وسایل ارتباط جمعی (داخلی و خارجی) و مشارکت سیاسی انتخاباتی می پردازد. همچنین رابطه بین میزان اعتماد به وسایل ارتباط جمعی (داخلی و خارجی) و مشارکت سیاسی نیز مد نظر بوده است. در این پژوهش، با بهره گیری از یک چارچوب نظری ترکیبی به بررسی تجربی فرضیه، رابطه بین استفاده از وسایل ارتباط جمعی و مشارکت سیاسی شهروندان همدان پرداخته شده است. نتایج این پژوهش، در خصوص میانگین مشارکت سیاسی انتخاباتی (انتخابات ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی، مجلس خبرگان رهبری و شوراهای اسلامی شهر) نشان میدهد که این نوع از مشارکت با میانگین (93/1 از 4) در سطح نسبتاً متوسّطی قرار دارد. همچنین بررسی میانگین ها در خصوص مشارکت سیاسی انتخاباتی نشان میدهد که بیشترین میانگین با (47/2 از 4) به گویه شرکت در انتخابات ریاست جمهوری اختصاص دارد که بالاتر از سطح متوسّط قرار داشته و از وضعیّت مطلوبی برخوردار میباشد. نتایج پژوهش با استفاده از ضریب همبستگی نشان میدهد که استفاده از وسایل ارتباط جمعی با میزان مشارکت سیاسی انتخاباتی رابطه مستقیم و معناداری دارد، به این صورت که با افزایش میزان استفاده از وسایل ارتباط جمعی داخلی، مشارکت سیاسی انتخاباتی افزایش مییابد و با افزایش میزان استفاده از وسایل ارتباط جمعی خارجی میزان آن کاهش می پذیرد.   

نویسنده            :           حسین رضایی دانشجوی دکتری جامعه شناسی بررسی مسائل اجتماعی ایران دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

نویسنده            :           سعید خوشبخت کارشناس ارشد علوم ارتباطات اجتماعی

نویسنده            :           قربانعلی ابراهیمی استادیار دانشگاه مازندران

عنوان : رسانه ها و مناظره های انتخاباتی: گزارشی از مناظره های انتخاباتی تلویزیونی در بریتانیا1 در سال 2010

چکیده:  در انتخابات عمومی 2010 بریتانیا، برای نخستین بار مناظره های تلویزیونی انتخاباتی برگزار شد. با ملاحظه مقالات، مصاحبه ها و برنامه های منتشر شده درباره سه مناظره تلویزیونی سال 2010 بریتانیا میتوان گفت: پیش از اینکه رهبران احزاب در بریتانیا با برگزاری مناظره ها موافقت کنند، مردم این کشور پنجاه سال منتظر ماندند. بر اساس یافته های پژوهش های پیشین، کارشناسان رسانه متوجّه شده بودند که مناظره های تلویزیونی، بیش از دیگر اشکال رقابتهای انتخاباتی، دیده میشود؛ کارشناسان رسانه و سیاست در بریتانیا، میدانستند که در سال 2010 میلادی، مردم این کشور، علاقه ای به دیدن سیاستمداران بر روی تلویزیون ها نداشتند. آنان احساس میکردند برای دریافتن و استخراج نظر واقعی سیاستمداران، باید کلی زمان صرف کنند. مردم نمیدانستند به چه کسی اعتماد کنند و نمی دانستند اهداف سیاسی رهبران احزاب، کدام است. در این مقاله، پیشینه مباحث درباره مناظره های تلویزیونی رهبران احزاب سیاسی، گفتگوهای نمایندگان احزاب و رسانه ها و 76 اصل مورد توافق درباره اجرای مناظرهها و شرح مختصری از سه مناظره نخست وزیری ارائه میشود. همچنین به منظور تبیین اهمیّت نقش مجری، شرح کوتاهی از ویژگی های مجریان سه مناظره آورده میشود. از آنجایی که هر مناظره و چگونگی تحلیل عملکرد رهبران سه حزب کارگر، محافظه کار و لیبرال دمکرات، همزمان در سه مرحله و توسّط خبرنگاران شبکه برگزارکننده مناظره، اعضای احزاب و کارشناسان سیاسی و نیز رأی دهندگان صورت میگرفت، چکیدهای از این ارزیابی ها ارائه میشود تا روشن شود چگونه پیش، در حین و پس از برگزاری مناظره، رسانه به ارزیابی آن همّت می گمارد تا رأیدهنده، با آگاهی بیشتر رأی دهد. -1 بریتانیا از چهار بخش تشکیل شده است. سه بخش آن را کشورهای باستانی انگلستان، اسکاتلند و ولز تشکیل میدهند که رویهم بریتانیای کبیر را تشکیل میدهند. بخش چهارم ایرلند شمالی است که در جزیره ایرلند قرار دارد اما در صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بریتانیا را انگلستان و گهگاه انگلیس مینامیم.           

نویسنده            :           اسماعیل فلاح رکنی کارشناس ارشد ارتباطات