طرح درس سیاست ها و مسائل فرهنگ و ارتباطات جهان (دکتری)

باسمه تعالی

طرح درس سیاست ها و مسائل فرهنگ و ارتباطات جهان (دکتری)

مدرس: دکتر حسن بشیر

مقطع: دکتری (3 واحد درسی)

زبان تدریس: انگلیسی

محل تدریس: دانشگاه امام صادق (ع)- دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات

زمان: نیمسال دوم- 1390 (یکشنبه ها از 8 تا 12 صبح)

پست الکترونیکی: [e-mail]

وب سایت: www.hbashir.blogsky.com

تلفن تماس: [phone]

در این درس پنج حوزه مهم فکری-نظری، رویکردی-روشی و مساله محوری-سیاست گذاری تعیین شده اند که هر کدام زیرمجموعه های درسی خاص خود را خواهند داشت.

1- هر حوزه که شامل سه جلسه می باشد به عهده یکی از دانشجویان با همکاری و هدایت استاد، برای مطالعه، بررسی، ارائه و بحث در کلاس خواهد بود. بنابراین نوعی از تعامل استاد و دانشجو در این درسها به وجود خواهد آمد که شایسته مرحله دکتری است.

2- با توجه به اینکه سه درس اساسی دکتری در سه حوزه «جهانی»، «منطقه ای» و «ایران» خواهد بود که به ترتیب در سه ترم ارائه خواهند شد، بنابراین در بخش اول این مجموعه از درس ها، یعنی حوزه جهان، تلاش شده است که رویکردها بر اساسی تنظیم شوند که بعدا نیز مورد استفاده در دو حوزه دیگر باشند. لذا در این زمینه می بایست در سطح جهانی به نظریات، رویکردها و پارادایمهای مسلط جهانی اشاره نمود که می توانند زمینه ساز فهم سیاست ها و مسائل منطقه ای و ملی باشند.

3- مساله دیگری که در این زمینه باید مورد توجه قرار گیرد وجود ادبیات غنی در هر حوزه مورد مطالعه است، لذا باید دانشجویان محترم با توجه به ادبیات علمی مهمی که در این زمینه به زبان اصلی (انگلیسی) تدوین شده اند آمادگی لازم برای مطالعه، بررسی و تحقیق در این زمینه را داشته باشند. باید تاکید نمود اگر چنین امری محقق نشود، سطحی گرایی و علم زدایی در مباحث دکتری به شدت غلبه خواهد کرد و دانشجویان با جریانهای غالب علمی در حوزه های فرهنگی و ارتباطی آشنا نخواهد شد. این مساله می تواند تاثیرات عمیقی بر فهم و درک مسائل منطقه ای و ملی و سیاست گذاری های مورد نظر داشته باشد.

درس های شانزده گانه این درس به شرح ذیل توزیع شده و برای هر یک از این درس ها محورهای ریزتر نیز تعیین شده است. بدیهی است که برای هر یک از موضوع های مطرح شده، کتاب ها و مقالات خاصی تعیین شده اند که به زبان انگلیسی می باشند. البته برخی از منابع تکمیلی به زبان فارسی می باشند که در صورت ضرورت در طی ترم به برخی دیگر نیز اشاره خواهد شد.

سرفصلهای درس:

جلسه	رویکرد کلی بحث، عناوین هر درس، محورهای هر درس، منابع اصلی هر درس
اول	توضیح و تقسیم مباحث درس میان دانشجویان
1	اول: رویکرد کلی بحث: تحولات جهانی در حوزه فرهنگ و ارتباطات: گذشته و حال
عنوان	(1)   تحولات جهانی در ساختارهای فرهنگی-ارتباطی
محورها	1-تحول در دولت ملت و تاثیرات ارتباطی، 2-تحولات فکری-فرهنگی جهان، 3-تحولات اجتماعی جهان، 4-تداخل فرهنگهای شرقی و غربی
منبع اصلی	1       Joseph N. Pelton SATELLITES AS WORLDWIDE CHANGE AGENTS (Thussu, Daya Kishan  (Ed.)(2010) International Communication: A Reader, London & New York: Routledge, pp. 13-35.)
منبع تکمیلی	EIi Noam OVERCOMING THE THREE DIGITAL DIVIDES (Thussu, Daya Kishan  (Ed.)(2010), pp. 48-55)
2 عنوان	(2)جامعه مدنی جهانی، شبکه های ارتباطی، حاکمیت جهانی
محورها	1-حوزه عمومی و ساخت های اجتماعی، 2-نظام دولت-ملت و جهانی شدن، 3-شبکه های ارتباطی و هژمونی جهانی، 4-ظهور حوزه جدید عمومی جهانی
منبع اصلی	2       ManuelCastells         THE NEW PUBLICSPHERE: GLOBAL CIVIL SOCIETY,  COMMUNICATION NETWORKS, AND   GLOBAL GOVERNANCE (Thussu, Daya Kishan  (Ed.)(2010), pp. 36-47)
منبع تکمیلی	John D. H. Downing AUDIENCES AND READERS OF ALTERNATIVE MEDIA: THE ABSENT LURE OF THE VIRTUALLY UNKNOWN (Thussu, Daya Kishan  (Ed.)(2010), pp. 295-309)
3 عنوان	(3)شکاف اطلاعاتی، جامعه اطلاعاتی و حاکمیت جهانی فرهنگ و ارتباطات
محورها	1-شکاف اطلاعاتی و توسعه توسعه نیافتگی، 2-جامعه اطلاعاتی و ساختار هژمونیک مرکز در برابر پیرامون، 3-اقتصاد سیاسی حاکمیت جهانی فرهنگ و ارتباطات
منبع اصلی	3       Marc Raboy     THE WSIS AS A POLITICAL SPACE IN GLOBAL MEDIA GOVERNANCE (Thussu, Daya Kishan  (Ed.)(2010), pp. 56-69)
منبع تکمیلی	1-     Padovani, Claudia and Nordensteng, Kaarle (2005) “From NWICO to WSIS: another world information and communication order?”, Global Media and Communication, Vol. 1(3), pp. 264-272. 2-     Byrne, Alex (2004) The Politics of the World Summit on the Information Society, University of Canberra, Professional Perspective Lecture.
	دوم: رویکرد کلی بحث: رویکردهای تجدد (مدرنیته) و تاثیرات آن در حوزه های فرهنگی-ارتباطی
4 عنوان	(4)مدرنیته و تحولات ارتباطی
محورها	1-مدرنیته و انقلاب ارتباطات، 2-ظرفیت های تغییر، تولید و مصرف، 3-رسانه ها و دموکراسی سیاسی
منبع اصلی	4       Daniel Lerner TOWARD A COMMUNICATION THEORY OF MODERNIZATION: A SET OF CONSIDERATIONS (Thussu, Daya Kishan  (Ed.)(2010), pp. 73-88)
منبع تکمیلی	Handelman, Howard (2011) “The Political Economy of Third World Development” In: The Challenge of Third World Development, Pearson Education, Inc. pp. 276-310.
5 عنوان	(5)پسا استعمارگرایی و هژمونی ارتباطی و فرهنگی
محورها	1-افق های جدید پسااستعمارگرایی، 2-پسااستعمارگرایی و نظریه پردازی های جدید در حوزه های ارتباطی و فرهنگی، 3-ارزیابی وضعیت های جدید پسااستعمارگرایی در شرق-غرب
منبع اصلی	5        Raka Shome and Radha S. Hegde POSTCOLONIAL APPROACHES TO COMMUNICATION: CHARTING THE TERRAIN, ENGAGING THE INTERSECTIONS (Thussu, Daya Kishan  (Ed.)(2010), pp. 89-104)
منبع تکمیلی	Nichols, Robert (2010) Postcolonial Studies and the Discourse of Foucault: Survey of a Field of Problematization, Foucault Studies, No. 9, pp. 111-144. September 2010.
6 عنوان	(6)توسعه و توسعه نیافتگی فرهنگ و ارتباطات
محورها	1-پارادایمهای توسعه و توسعه نیافتگی، 2-تئوریهای توسعه و تداخل پارادایمها، 3-توسعه کاپیتالیستی و جهان ارتباطات
منبع اصلی	6       Srinivas R. Melkote THEORIES OF DEVELOPMENT COMMUNICATION (Thussu, Daya Kishan  (Ed.)(2010), pp. 105-121)
منبع تکمیلی	Dan Schiller          WORLD COMMUNICATIONS IN TODAY'S AGE OF CAPITAL (Thussu, Daya Kishan  (Ed.)(2010), pp. 122-135)
	سوم: رویکرد کلی بحث: فرهنگ و ارتباطات: حوزه های تهاجم و مقاومت
7 عنوان	(7)امپریالیسم جدید ارتباطی و فرهنگی
محورها	1-معنانشاسی و مفهوم شناسی امپریالیسم جدید، 2-مدلها و الگوهای جهانی-منطقه ای امپریالیسم جدید، 3-تضادها و مشکلات امپریالیسم جدید
منبع اصلی	7        Oliver Boyd-Barrett   MEDIA IMPERIALISM REFORMULATED (Thussu, Daya Kishan  (Ed.)(2010), pp. 139-153)
منبع تکمیلی	Herbert I. Schiller NOT YET THE POST-IMPERIALIST ERA (Thussu, Daya Kishan  (Ed.)(2010), pp. 247-260)
8 عنوان	(8)همگونگی فرهنگی-ارتباطی: قدرت ها و محدودیت ها
محورها	1-توسعه و هژمونی ایدئولوژی لیبرالیسم، 2-اروپا محوری، آمریکا محوری و جهان محوری، 3-قدرتهای بومی تغییر: تجدد گرایی، سکولار گرایی و تجاری گرایی
منبع اصلی	8          Daniel Hallin and Paolo Mancini THE FORCES AND LIMITS OF HOMOGENIZATION (Thussu, Daya Kishan  (Ed.)(2010), pp. 154-187)
منبع تکمیلی	Joseph D. Straubhaar BEYOND MEDIA IMPERIALISM: ASYMMETRICAL INTERDEPENDENCE AND CULTURAL P·ROXIMITY (Thussu, Daya Kishan  (Ed.)(2010), pp. 261-278)
9 عنوان	(9)جریان ها و ضدجریانها در حوزه های فرهنگی و ارتباطی
محورها	1-چند صدایی، چند جهتی، چند رسانه ای، 2-جریان های حاکم و جریان های محکوم، 3-ظهور ضد جریان و تقابل صداها
منبع اصلی	9       Daya Kishan Thussu MAPPING GLOBAL MEDIA FLOW AND CONTRA-FLOW (Thussu, Daya Kishan  (Ed.)(2010), pp. 221-238)
منبع تکمیلی	Boyd-Barrett, Oliver (1992) Contra-Flow in Global News: International and Regional News Exchange Mechanisms, UNESCO and John Libbey & Company Ltd, pp. 33-50.
	چهارم: رویکردهای کلی بحث: فرهنگ و روابط بین الملل: عرصه های سیاست گذاری
10 عنوان	(10) قدرتهای فرهنگی-ارتباطی سخت و نرم: تقابل شرق و غرب
محورها	1-تقابل مفهوم جهانی با منطقه ای، 2-تقابل الگوهای فراملی با ملی، 3-تقابل رویکردهای منطقه ای
منبع اصلی	10    Jeremy Tunstall        ANGLO-AMERICAN, GLOBAL, AND EURO-AMERICAN MEDIA VERSUS MEDIA  NATIONALISM (Thussu, Daya Kishan  (Ed.)(2010), pp. 239-244)
منبع تکمیلی	Lina Khatib COMMUNICATING ISLAMIC FUN DAM E NTALISM ASG LOBAL CITIZENSHIP (Thussu, Daya Kishan  (Ed.)(2010), pp. 279-294)
11 عنوان	(11) دیپلماسی عمومی و قدرت نرم: تحولات قدرتهای ارتباطی و فرهنگی
محورها	1-تبلیغات سیاسی و حوزهای مردمی، 2-دیپلماسی عمومی و توزیع قدرت، 3-دیپلماسی رسانه ای و ارتباطات مردمی
منبع اصلی	11       Joseph S.Nye Jr. PUBLIC DIPLOMACY AND SOFT POWER (Thussu, Daya Kishan  (Ed.)(2010), pp. 333-344)
منبع تکمیلی	Harold D. Lasswell THE THEORY OF POLITICAL PROPAGANDA (Thussu, Daya Kishan  (Ed.)(2010), pp. 329-332)
12 عنوان	(12) تداخل فضاها و سیاست های فرهنگی و ارتباطی
محورها	1-اطلاعات عمومی بین المللی: تداخل، محدودیت، آسیب ها، 2-تداخل اطلاعاتی: حوزه های حقوقی، 3-عناصر، الگوها و ساختارهای فضاهای بین المللی فرهنگی-ارتباطی
منبع اصلی	12        Monroe Price            TOWARD A FOREIGN POLICY OF INFORMATION. SPACE (Thussu, Daya Kishan  (Ed.)(2010), pp. 345-368)
منبع تکمیلی	Armand Mattelart AN ARCHAEOLOGY OF THE GLOBAL ERA: CONSTRUCTING A BELIEF (Thussu, Daya Kishan  (Ed.)(2010), pp. 313-328)
	پنجم: رویکردهای کلی بحث: جهانی شدن فرهنگ و ارتباطات
13 عنوان	(13) جهانی شدن فرهنگ: عرصه های تقابل و کشمکش
محورها	1-گفتمان های فرهنگی و رمزگشایی های ملی و بین المللی، 2-سوء تفاهم ها، تعارض ها و کشمکش ها در حوزه های فرهنگی، 3-امکانها و آسیب های تعامل در حوزه های فرهنگی
منبع اصلی	13        Elihu Katz and Tamar Liebes            READING TELEVISION: TELEVISION AS TEXT AND                 VIEWERS AS DECODERS (Thussu, Daya Kishan  (Ed.)(2010), pp. 371-382)
منبع تکمیلی	Arjun Appadurai DISJUNCTURE AND DIFFERENCE IN THE GLOBAL CULTURAL ECONOMY (Thussu, Daya Kishan  (Ed.)(2010), pp. 383-392)
14 عنوان	(14) جهانی شدن فرهنگی: عرصه های تعامل و نفوذ
محورها	1-فرهنگ جهانی: بیداری و آگاهی، 2-فرهنگ جهانی: تماس، تداخل، تقابل، 3-فرهنگ جهانی: ملی زدایی، منطقه زدایی
منبع اصلی	14       Koichi Iwabuchi            TAKING "JAPANIZATION" SERIOUSLY: CULTURAL                GLOBALIZATION RECONSIDERED (Thussu, Daya Kishan  (Ed.)(2010), pp. 410-433)
منبع تکمیلی	Mark Deuze            CONVERGENCE CULTURE IN THE CREATIVE             INDUSTRIES (Thussu, Daya Kishan  (Ed.)(2010), pp. 452-467)
15 عنوان	(15) جهانی شدن فرهنگی: هویت
محورها	1-مناطق فرهنگی، توزیع فرهنگی و مصرف فرهنگی، 2-دیاسپورای فرهنگی و دیاسپورای هویتی، 3-هویت های دورگه ای و همگرایی فرهنگی
منبع اصلی	15       Karim H. Karim RE-VIEWINGTH E 'NATIONAL' IN 'INTERNATIONAL COMMUNICATION': THROUGH THE LENS OF DIASPORA (Thussu, Daya Kishan  (Ed.)(2010), pp. 393-409)
منبع تکمیلی	MarwanM. Kraidy HYB RIDITY I NCU LTU RAL GLOBALIZATION (Thussu, Daya Kishan  (Ed.)(2010), pp. 434-451)

شیوه ارزیابی:

نمره  پایان ترم از 20 خواهد بود که به شرح ذیل تقسیم خواهد شد:

1-               سمینارهای کلاسی: 3 نمره

2-               بررسی مکتوب مسائل مطرح شده در هر درس: 6 نمره (2 نمره برای هر درس که قبل از درس باید به استاد ای میل شود. این بخش نیز مانند همه بخش های دیگر به انگلیسی باید تنظیم شود و ارائه گردد.)

3-               تحقیق پایان ترم در حد مقاله علمی-پژوهشی که با پذیرش آن مقاله توسط یکی از فصلنامه های علمی-پژوهشی نمره کامل به دانشجو تعلق خواهد گرفت. مقاله باید در راستای درس و عنوان آن به تایید استاد برسد: 5 نمره

4-               مشارکت سایر دانشجویان در مباحث کلاس: 6 نمره (برای هر کلاس 5/0 می باشد.)

5-               امتحان کتبی نیم و پایان ترم: ندارد

6-               سمینار دهنده اصلی: ارائه دهنده سمینار از مقالات تعیین شده از کتاب اصلی.

7-               سمینار دانشجویان مشارکت کننده: از مقالات تعیین شده تکمیلی و هم راستا با مباحث سمینار اصلی. برخی از این موارد می توانند با هماهنگی استاد و دانشجو نیز تعیین شوند.

منابع درس:

منبع اصلی:

Thussu, Daya Kishan (2010) (ed.) International Communication, London & New York: Routledge.

منابع تکمیلی:

1-    سمتی، مهدی (1388) مرزهای نو در ارتباطات بین الملل، ترجمه: حسن بشیر و همکاران، دانشگاه امام صادق.

2-    بشیر، حسن (1388) گفتارهایی درباره فرهنگ، ارتباطات و توسعه، دانشگاه امام صادق (ع).

3-    معتمدنژاد، کاظم، "سلطه ارتباطی، سیاست های جهانی و روابط بین المللی: از گزارشگری خبری تا دیپلماسی رسانه ای»، در کتاب: ارتباطات بین المللی، ج یکم، دفتر مطالعات و توسعه رسانه ها، 1389. از ص 375 تا ص 420.