رسانه های بیگانه: قرائتی با تحلیل گفتمانی
«اسلام هراسی: مقدمه ای برای ایران هراسی»
حسن بشیر
عضو هیئت علمی دانشگاه و استاد ارتباطات بین الملل
منبع: ماهنامه مدیریت ارتباطات- مرداد ماه 1389
مقدمه:
اسلاموفوبیا (Islamophobia) (اسلام هراسی-ترس از اسلام) مفهومی است که به ترس و پیش داوری و تبعیض غیر عقلانی در برابر اسلام و مسلمانان اشاره دارد(Freedman, 2001:121). گر چه سابقه این اصطلاح به دهه 1980 باز میگردد، اما پس از حادثه 11 سپتامبر 2001 استفادة بیشتری از این اصطلاح شد. موسسه رانیمد تراست در انگلیس، که به امر تبعیض و نفرت در این کشور میپردازد، در 1997 اسلامهراسی را ترس و نفرت از اسلام و بنابراین، ترس و نفرت از همه مسلمانان تعریف کرد و ابراز داشت که این اصطلاح بر تبعیض و طرد مسلمانان از زندگی اقتصادی، اجتماعی و عمومی کشور نیز دلالت دارد. همچنین اسلامهراسی در بردارندة این برداشت است که اسلام فاقد ارزش مشترک با دیگر فرهنگ هاست، در مقایسه با غرب در موقعیتی فرودست قرار دارد و بیش از آنکه دین باشد، یک ایدئولوژی سیاسی است.» (تبعیض و ناشکیبایی علیه مسلمانان، 1388: 13)
پیش از بکارگیری گستردة پدیدة «اسلام هراسی»، بحثهای شرق شناسی، به طور کلی، نوعی از اسلامهراسی را، اما به گونهای دیگر، مطرح میکردند. علاوه بر آن، گرایشهای بیگانه ترسی و نژادپرستی در دنیای معاصر به ویژه در اروپا حضور گستردهای داشتهاند.
اسلاموفوبیا (اسلام هراسی) از سه واژه «اسلام»، «حرف لاتین ما بعد کلاسیک ِ O و «Phobia» که به معنای ترس نامعقول از چیزی یا بیزاری از آن است، تشکیل شده است. واژه «فوبیا» بر دو معنای متفاوت دلالت دارد که هر دو از اهمیت ویژهای برخوردار میباشند:
ـ در روانشناسی: در مورد افرادی بکار گرفته میشود که دارای نوعی از بیماری هستند. این معنا فاقد دلالت مستقیم سیاسی است.
ـ در زمینه اجتماعی: مربوط به ضدیت با اقوام و ملیتهاست و دارای دلالت مستقیم سیاسی است.
حادثه 11 سپتامبر 2001، موضوع اسلامهراسی را نه تنها در سطح آمریکا و اروپا، بلکه در سطح جهانی مطرح نمود. این حادثه علیرغم ریشههای مبهم آن، به عنوان ابزاری مهم، علیه اسلام و مسلمانان بکار گرفته شد و تصویر جدیدی از آنان در ذهن جهانیان ایجاد کرد.
تعاریف اسلام هراسی
نگاهی به تعاریف مربوط به اسلامهراسی میتواند ابعاد این مفهوم را برای ما بیش از پیش تبیین کند:
ـ موسسه رانیمد تراست، به طور اختصار، چنین گفته است: «اسلام هراسی، ترس و اکراه بی اساس در برابر مسلمانان، که باعث دفع آنها و تبعیض علیه آنها میشود. (Runnymede Trust, 1996)
ـ استفن شوارتز، نویسنده آمریکایی در مقاله «اسلام هراسانی که نیستند» میگوید: «اسلام هراسی، محکومسازی کلیت اسلام و تاریخ مسلمانان به عنوان امری افراطی؛ انکار اکثریت میانهروی مسلمان و در نظر گرفتن اسلام به عنوان مشکلی برای جهان؛ برخورد با تعارضات مربوط به مسلمانان به عنوان امری الزاماً حاصل اشتباهات آنان؛ تأکید بر این که مسلمانان در صدد ایجاد تغییر بر اساس دین خود هستند؛ و اعلان جنگ علیه کلیت اسلام» تعریف کرده است. . (Schwartz, www. frontpagemag. com)
یکی از مهمترین تعاریف مربوط به این واژه که جنبه کاربردی داشته و زمینههای عملیاتی آن را به خوبی روشن میکند، تعریف مربوط به موسسه رانیمد تراست است . این موسسه هشت برداشت را دربارة اسلامهراسی به شرح ذیل شناسائی کرده است:
ـ تمدن اسلامی، بلوکی است تکصدا، ایستا، و بدون واکنش در مقابل تغییرات.
ـ تمدن اسلامی، «دیگری» مجزاست که فاقد ارزشهای مشترک با دیگر فرهنگ هاست، از آنها تاثیر نمیپذیرد و بر آنها تاثیر نمیگذارد.
ـ تمدن اسلامی، تمدنی است فرودست در مقابل تمدن غرب و تمدنی بربری، غیرعقلانی، ابتدایی و جنسیت گرا در نظر گرفته میشود.
ـ تمدن اسلامی، تمدنی است خشن، ستیزه جو، تهدید کننده، حامی تروریسم و درگیر در رویارویی تمدنها.
ـ اسلام، نوعی ایدئولوژی سیاسی است، که برای اهداف سیاسی و نظامی استفاده میشود.
ـ انتقادهای مسلمانان در خصوص غرب، انتقادهای کهنه و منسوخ است.
ـ خصومت با اسلام توجیهی است برای رفتارهای تبعیض آمیز در قبال مسلمانان و طرد آنان از جامعه.
ـخصومت با اسلام امری عادی محسوب میشود. » (سایت رانیمد تراست )
تحلیل تعاریف اسلام هراسی
علیرغم این که تلاش شده است که فقط تعدادی از تعاریف و برداشتهای مربوط به اسلامهراسی در اینجا آورده شوند، اما همین مقدار نیز میتواند رویکردهای مهم این مفهوم را نمایان سازد. در تحلیل این تعاریف چندین رویکرد را میتوان تشخیص داد که میتواند در شناخت هر چه بیشتر این پدیده مفید باشد.
1- تبیین حوزه مفهومی اسلام هراسی
ـ ترس و اکراه بی اساس از مسلمانان
ـ محکومسازی کلیت اسلام و تاریخ مسلمانان به عنوان امری افراطی
ـ انکار اکثریت میانه روی مسلمان
2 – تبیین حوزههای مصداقی اسلام هراسی
ـ اسلام نوعی ایدئولوژی سیاسی- نظامی است.
ـ اسلام به عنوان مشکلی برای جهان
ـ مسلمانان درصدد تغییر جهان بر اساس دین خود هستند.
ـ تمدن اسلامی، تمدنی ایستا و متحجر
ـ تمدن اسلامی فاقد ارزشهای مشترک با دیگر فرهنگ هاست.
ـ تمدن اسلامی تاثیر پذیر یا تاثیرگذار نیست.
ـ تمدن اسلامی، تمدن فرودست و برری است
ـ تمدن اسلامی غیر عقلانی و ابتدائی است
ـ تمدن اسلامی، تمدنی جنسیتگراست
ـ تمدن اسلامی خشن، ستیزه جو و تهدید کننده
ـ تمدن اسلامی، حامی تروریسم است
ـ تمدن اسلامی مخالف تمدنهای دیگر
3 – عوامل توجیهکننده
ـ اسلام یک رویکرد افراطگرایانه است.
ـ برخورد با مسلمانان حاصل اشتباهات آنان است
ـ انتقادهای مسلمانان از غرب، کهنه و منسوخ است.
4 – آثار عملی: آثار عملی اسلام هراسی در زمینه های مختلف را می توان چنین دانست:
دفع مسلمانان در زمینه های مختلف، تبعیض علیه مسلمانان، طرد مسلمانان از جامعه، خصومت با اسلام، عادی شدن خصومت با اسلام، رفتارهای تبعیض آمیز در قبال مسلمانان، اعلان جنگ علیه کلیت اسلام.
قرائت معنائی
با نگاهی به تحلیل تعاریف اسلامهراسی میتوان به چندین نتیجه اساسی دست یافت:
الف- محورهای مفهومی: محورهای مفهومی ناشی از بازنمائی مداوم مفهوم اسلام هراسی توسط غرب و گسترش این معنا در سطح جهان.
ـ اسلام، دینی ترسناک، ایستا و ضد تمدن است.
ـ اسلام غیرعقلانی، و مسلمانان دارای اشتباهات فراوانی هستند.
ـ اسلام ایدئولوژی سیاسی- نظامی است.
ـ اسلام و مسلمانان حامی تروریسم هستند.
ب- محورهای عملیاتی: محورهای عملیاتی ناظر بر اقداماتی است که در نتیجه نهادینه شدن مفهوم اسلام هراسی در جوامع غربی، توسط مردم، نهادهای دولتی و سازمانهای خصوصی انجام می گیرد.
ـ ضرورت دفع و طرد مسلمانان
ـ عادیسازی خصومت با مسلمانان
ـ ضرورت برخورد تبعیض آمیز با مسلمانان
ـ خصومت و جنگ با اسلام
ج- وضعیت برخوردها بر مبنای اسلام هراسی
موسسه رانیمد تراست در سال 1996، یعنی حدود 5 سال قبل از حادثه 11 سپتامبر 2001، «کمیسیون مسلمانان بریتانیا و اسلاموفوبیا[1]» با ریاست پروفسور گوردون کونوی[2] را راهاندازی کرد که از 18 عضو تشکیل شده است. این کمیسیون، تشکیلاتی است با تعدد نژادی و تعدد ادیانی است. کمیسیون مزبور در هنگام تاسیس به این نکته مهم اشاره کرده است که «اسلاموفوبیا چالشی برای همه ماست» (Islamophobia is a Challenge to us all.). یکی از بررسیهای مهم موسسه مزبور، ارزیابی وضعیت اسلاموفوبیا در انگلیس و به طور کلی در اروپا است. موسسه رانیمد تراست، اسلاموفوبیا در اروپا، به ویژه انگلیس را با محورهای زیر معرفی کرده است:
1 – طرد کردن و محروم سازی
در حوزه های: استخدامی، برخوردهای سیاستمداران و دولت، برخوردهای مدیران و مسئولان.
2 – خشونت
در زمینه های: برخوردهای توهین آمیز فیزیکی، تخریب داراییها، توهین کلامی و زبانی.
3 – تبعیض نژادی
در حوزه های: استخدام، خدمات عمومی، آموزش و پرورش، خدمات بهداشتی.
4 – تبعیض و تعصب
در حوزه های: رسانهها، در مکالمات روزمره.
اسلام هراسی: قرائتی در رسانه ها جهان
در یک ماه گذشته (خردادماه 1389)، تصعید مسائل مربوط به اسلام هراسی، پیوندی اساسی با «ایران هراسی» پیدا کرد. گر چه به اعتقاد نگارنده، ظهور پدیده اسلام هراسی، به ویژه پس از تثبیت انقلاب اسلامی و تاثیر آن در سطح جهان، به خصوص جهان اسلام، پروژه ای بود که هدف نهائی آن گسترش مفهوم «ترس از انقلاب اسلامی» و طراحی «ایران هراسی» به ویژه پس از موفقیت های جمهوری اسلامی ایران در برنامه هسته ای است. غرب با توجه به تجربه طولانی شرق شناسی، حضور استعماری در کشورهای اسلامی و بالاخره مطالعات گستردة مربوط به مسائل بین المللی و میان فرهنگی، بخوبی می دانست که تشیع، رویکرد اصیل اسلامی است که عامل اساسی تحول جهان اسلام خواهد بود. با پیروزی انقلاب اسلامی، نگرانی غرب از تشیع افزایش یافت. حرکت های مختلف براندازی، ایجاد فشار، تحریم و به حاشیه کشدین نظام اسلامی در ایران نیز با شکست روبرو گردید. برنامه هسته ای ایران که رویکرد جدید استفاده از نیروی هسته ای برای منافع انسانی در جهت صلح جهانی طراحی شده است، عاملی مهم در افشای برنامه های ضد بشری هسته ای غرب و اسرائیل شد. وضعیت جدید، نه تنها باعث تشدید تحریم ها، اعمال فشارهای گوناگون و تلاش برای درگیر کردن ایران با تنش های درونی و بیرونی سازد، بلکه عاملی بر طرح وسیعتر پروژه «اسلام هراسی و ایران هراسی» در رسانه های جهانی گردید. آنچه که از این حرکت جدید می توان استنباط کرد، ایجاد نوعی از همگرایی رسانه ای میان اسلام هراسی، ایران هراسی و شیعه هراسی است. تحلیل برخی از رسانه های جهانی که در بخش ذیل آمده است، شیوه ها و گفتمان های جدید، این رسانه ها را به تصویر می کشد.
جداول (1)، (2) و (3) نشان دهنده، گفتمان های مختلف مهمترین رسانه های چاپی جهان در گسترش پروژه «اسلام هراسی» و طراحی سیاست های کلان برای مبارزه با اسلام ناب که عملا در تشیع نهفته است، می باشد. این جداول بخوبی گفتمان های متنوعی غرب برای توسعه اسلام هراسی را نشان می دهند که نیازمند توضیح بیشتری نیستند. آنچه که در اینجا بیش از همه مورد اهمیت می باشد، ترسیم ده سیاست عمده جدید غرب در مبارزه عملیاتی با اسلام و طراحی «اسلام غربی» به عنوان جایگزین «اسلام واقعی» است که در جدول شماره (3) بخوبی نشان داده شده است.
جدول شماره (1): اطلاعات و عناوین مرتبط با مسائل اسلامی انتشار یافته در خرداد ماه 1389 در 8 نشریه جهانی
عنوان
اطلاعات نشریه
ردیف
چه اسلامی برای مسلمانان؟
منبع: لوتان LE TEMPS(سویس)، تاریخ نشر: 26 مه 2010 (5 خرداد 1389)، نویسنده: پاتریسیا بریه PATRICIA BRIEL
1
باید بیشتر از برقع، به فکر نسل دوم مسلمانان باشیمو
منبع: لوتان LE TEMPS(سویس)، تاریخ نشر: 31 مه 2010 (10 خرداد 1389)، نویسنده: مالوری اشنولی پوردی MALLORY SCHNEUWLY PURDIE
2
ثمرههای انقلاب آوریل بیثباتی سیاسی در قرقیزستان سبب رشد نفوذ
رادیکالهای اسلامی میشود
منبع: نزاویسیمایا گازتا (روسیه)، تاریخ نشر: 2 ژوئن 2010 (12 خرداد 1389)، نویسنده: گریگوری میخایلف
3
پامل رکگو: جنگ فعالان اصولگرای راست نیویورک بر ضد مسلمانان امریکایی
منبع: نزاویسیمایا گازتا (روسیه)، تاریخ نشر: 2 ژوئن 2010 (12 خرداد 1389)، نویسنده: ولادیسلاو مالسف
4
خطر شیطانی جلوه دادن پیروان اسلام
منبع: نیویورک تایمز NEW YORK TIMES (آمریکا)، تاریخ نشر: 2 ژوئن 2010 (12 خرداد 1389)، نویسنده: ریچارد برنستاین RICHARD BERNSTEIN
5
اسلام به عنوان محرک اصلاحات، ترکیه میکوشد ارزشهای اسلامی را با همیاری،غرب تلفیق دهد.
منبع: نزاویسیمایا گازتا (روسیه)، تاریخ نشر: 2 ژوئن 2010 (12 خرداد 1389)، نویسنده: نیکولای کریف
6
سمپوزیوم: یک دین چه وقت به یک ایدئولوژی مبدل میگردد؟
منبع: فرانتپیج مگزین FRONTPAGE MAGAZINE (آمریکا)، تاریخ نشر: 4 ژوئن 2009 ( 14 خرداد 1389)، نویسنده: جیمی گلازوف JAMIE GLAZOV
7
اسلام، مانند گذشته، دین خارجی محسوب میشود
منبع: زوددویچه سایتونگ SUEDDEUTSCH ZEITUNG (آلمان)، تاریخ نشر: 6 ژوئن 2010 (16 خرداد 1389)، نویسنده: رولاند پرویس ROLAN PREUSS
8
بازتاب بد اسلام
منبع: گاردین GUARDIAN (انگلستان)، تاریخ نشر: 8 ژوئن 2010 (18 خرداد 1389)، نویسنده: انور اختر ANWAR AKHTAR
9
رو در رویی با اسلام افراطی
منبع: گازت GAZETTE(کانادا)، تاریخ نشر: 12 ژوئن 2010 (22 خرداد 1389)، نویسنده: عیان هرسی علی AYAAN HIRSI ALI
10
آمادگی برای خشونت ورزیدن در مقام یک فرهنگ
منبع: فرانکفورتر آلگماینه (آلمان)، تاریخ نشر: 14 ژوئن 2010 (24 خرداد 1389)، نویسنده: نکلا کلک NEKLA KELCK
11
جدول شماره (2): محورهای گفتمانی 8 نشریه جهانی انتشار یافته در خردادماه 1389 درباره اسلام و مسلمانان به ترتیب نشریات جدول شماره (1)
محورهای مهم گفتمانی مطرح شده در نشریه
عنوان
ردیف
1-طراحی چه اسلامی برای مسلمانان مفید می باشد.
2-اسلام تنها دینی نیست که نظام حقوقی قرون وسطایی آن مانع از تطبیق آن با مدرنیته شده است و هنوز هم بهطور قابل ملاحظهای از آن جلوگیری میکند.
چه اسلامی برای مسلمانان؟
1
1-یکی از مهمترین مسائل سویس ادغام مسلمانان در جامعه سوئیس و نیز ادغام دین اسلام در تعدد دینی در سوئیس است. (ایجاد اسلام اروپایی)
2-حجاب کامل با مسأله ادغام در سوئیس مغایر است.
باید بیشتر از برقع، به فکر نسل دوم مسلمانان باشیم
2
1-وحشت مردم از فعالیت روز افزون مبلغان اسلام رادیکال در قرقیزستان.
2-آماده بودن زمینه گسترش تفکرات اسلام رادیکال در قرقیزستان.
3-اظهار نگرانی از احتمال ظهور احزاب سیاسی در قرقیزستان.
ثمرههای انقلاب آوریل بیثباتی سیاسی در قرقیزستان سبب رشد نفوذ
رادیکالهای اسلامی میشود
3
1-نصب پلاکاردهایی روی بدنه اتوبوسهای نیویورک بر علیه مسلمانان.
2-اعلام جنگ صلیبی در ضدیت با اسلام گرایی در نیویورک (آمریکا).
3-انتشار مقاله ای در روزنامه نیویورک تایمز که اسلام را «دین تنفر» می نامند.
پامل رکگو: جنگ فعالان اصولگرای راست نیویورک بر ضد مسلمانان امریکایی
5
1- یکی از آگهی های 40 دستگاه اتوبوس در شهر نیویورک این است: «آیا فتوا جان شما را در معرض خطر قرار داده است؟».
2- یکی از اهداف این آگهی ها تشویق مسلمانان به ترک اسلام و حمایت از آنهاست.
3- در آمریکا گروهی به نام «اسلامی کردن امریکا را متوقف کنید» تشکیل شده و وظیفه خود میداند تا ماهیت سرکوبگر و واپسگرای اسلام را افشا کند.
4- نگرانی پیرامون فرهنگ مسلمانان جدی است.
خطر شیطانی جلوه دادن پیروان اسلام
6
1-ترکیه همه ساله در 19 ماه مه حذف قانونی نام اسلام به عنوان دین دولت را گرامی می دارد.
2-رسانه های غربی می گویند با نزدیک شدن زمان انتخابات مجلس در سال 2002، اردوغان می کوشید اظهارات اسلامی خشن گذشته خود را تصحیح کند و به یک محافظهکار غربگرا تغییر شکل دهد.
اسلام به عنوان محرک اصلاحات، ترکیه میکوشد ارزشهای اسلامی را با همیاری،غرب تلفیق دهد.
7
1-اسلام یک ایدئولوژی است که نظرات دیگران را تحمل نمی کند.
2-مسلمانان مفاهیم اسلام را تحت اللفظی یاد گرفته اند.
3-ایدئولوژی و اعتقاد جزمی به پنج ستون دین اسلام باعث شد بسیاری از مسلمانان نتوانند به استناد حقایق متعالی اخلاقی در مورد کسانی همچون بن لادن داوری کنند.
سمپوزیوم: یک دین چه وقت به یک ایدئولوژی مبدل میگردد؟
8
1-باید با آموزش جوانان و ائمه مساجد، تفسیری متجددانه از اسلام ارائه کنیم. (اسلام اروپایی)
اسلام، مانند گذشته، دین خارجی محسوب میشود
9
1-احساس بد یک مسلمان در برابر یافته های منفی نظرسنجی «بنیاد پژوهش اسلام» در انگلستان.
بازتاب بد اسلام
10
1-فرهنگ اسلامی ستم بر زنان را روا می دارد.
2-فرهنگ اسلامی، پارتی بازی و فساد را تثبت و ترویج می کند.
3-فرهنگ روشنگری غرب (در مقابل فرهنگ اسلامی) بهتر است.
4-اسلام بر اساس نابرابری جنسیتی و تسلیم جبربودن استوار است.
5-در غرب، مردم (بر خلاف جوامع اسلامی) خود را از خرافات آزاد کرده اند.
6-امکان متحول کردن ذهن و فکر مسلمانان وجود دارد.
7-اهانت پیامبر اکرم (ص) به مردم از طریق ارزش گذاری دوبرابری مرد نسبت به زن.
8-اسلام بر خلاف غرب که زندگی و حیات مردم را محترم می شمرد، زندگی پس از مرگ را حرمت می نهد.
9-اسلام با اصول آزادی ناسازگار است.
10-اسلام ستم به زنان و انواع خشونت ها را توجیه می کند.
11-کشورهای غربی باید نه تنها در غرب، بلکه در جهان با اندیشه های اسلامی مبارزه کنند.
12-آزادی بیان، از جمله حق وتکفیر و اهانت، اساس آزادی و جامعه آزاد است.
13-مقررات سخت گیرانه اسلام افرای برای جوانان مسلمان، به ویژه دختران، در دراز مدت، غیر قابل تحمل می شود.
14-برای مخالفت با جزم گرایی اسلامی، باید داستان بلند، قطعات موسیقی، طنز، داستان کوتاه، مطالب فکاهی، کاریکاتور و فیلم های انتقادی تهیه کرد.
رو در رویی با اسلام افراطی
11
1-وابستگی دینی مسلمانان جوان باعث عدم همگرایی (ادغام) آنان در جامعه آلمان (غربی) می شود.
2-وابستگی دینی جوانان مسلمان عامل افزایش خشونت است.
3-وابستگی دینی مهارجان مسلمان عامل گسترش معیارهای مردسالارانه است.
4-45% از جوانان مسلمان در معرض خشونت والدین هستند.
5-ائمه مساجد نقش اساسی در روند همگرایی جوانان مسلمان در آلمان (غرب) دارند.
6-ائمه مساجد بزرگترین مانع بر سر ادغام جوانان مسلمان در جامعه آلمان (غرب) هستند.
7- اسلام دینی است که هرگز مسئول عملکرد مسلمانان نیست.
آمادگی برای خشونت ورزیدن در مقام یک فرهنگ
12
جدول شماره (3): جمع بندی محورهای گفتمانی اسلام هراسی و سیاست های کلان ورای آن، از میان 8 نشریه جهان در خرداد ماه 1389
جمع بندی محورهای گفتمانی اسلام هراسی
سیاست های کلان در ورای اسلام هراسی
ردیف
باید اسلام جدیدی برای مسلمانان طراحی کرد.
سیاست اسلام منهای اسلام
1
ضرورت ادغام و همگرا شدن جوانان مسلمان در جوامع غربی.
سیاست ادغام سازی مسلمانان
2
لزوم ایجاد اسلام مخصوص اروپا که با مدرنیته همراه باشد.
سیاست اسلام اروپایی
3
حجاب یکی از عوامل اساسی در مقابل پروژه ادغام سازی مسلمانان.
سیاست کشف حجاب
4
تاکید بر جوانان و نسل دوم مسلمانان برای پروژه ادغام سازی.
سیاست فرار از اسلام
5
تاکید بر یادآوری جنگ های صلیبی در مبارزه با اسلام.
سیاست احیای تاریخی اسلام هراسی
6
کمک کردن به ترک اسلام و حمایت از مرتدین.
سیاست گسترش ارتداد
7
اسلام یک ایدئولوژی انحصارطلب است.
سیاست تخریب عقلانیت اسلام
8
ضرورت تاکید بر آموزش جوانان مسلمان و ائمه مساجد بر پایه تفسیر متجددانه از اسلام.
سیاست آموزشی در مقابله با اسلام
9
تاکید بر عدم سازگاری اسلام با اصول آزادی.
سیاست عدم توانائی اسلام برای حاکمیت
10
باسپاس از مطالب ارزنده شما
با سلام و احترام و تشکر از شما
سلام و خسته نباشید
به نظر من یکی از مهمترین موارد اسلام هراسی توی خوده مملکت ما رخ میده و اون هم اینه که از یه فردی که برای یه کار تخصصی به عنوان مثال کامپیوتری اومده مصاحبه سوال اعتقادی پرسیده میشه و چون اکثرا رد میشن افکار رو به سمت تنفر از اسلام میبرند.