شرح درس فرهنگ و ارتباطات-دانشکده علوم اجتماعی-دانشگاه تهران

باسمه تعالی

توجه: این شرح درس متعلق به دانشجویان دانشکده علوم اجتماعی- دانشگاه تهران است.

عنوان درس: فرهنگ و ارتباطات

دانشکده علوم اجتماعی- دانشگاه تهران

زمان: ترم دوم-1388

مدرس: دکتر حسن بشیر

پست الکترونیکی: [e-mail]

آدرس سایت: www.hbashir.com

توضیح درس و هدف آن:

تعامل فرهنگ و ارتباطات از مهمترین ویژگی های عصر جهانی شدن است. این تعامل توسط رسانه های نوین گسترش یافته و تاثیرات آنها در سطح جهانی شکل گرفته است. تعامل مزبور ظهور مکاتب فرهنگی جدید را به وجود آورده که رابطه عمیق با تحولات ارتباطات دارد.

این درس دو واحدی در صدد ارائه علمی تعامل فرهنگ و رسانه ها و تاثیرات آنها بر همدیگر است که در اشکال مختلف فرهنگ عامه و رویکردهای اجتماعی تجلی می یابند.

شیوه ارزیابی و نمرات آزمون نهائی

1-      تهیه خلاصه های درس (به شکل وورد یا پاورپوینت) و ارسال آنها به آدرس استاد قبل از برگزاری جلسه درس. (5 نمره)

2-   تدوین یک مقاله علمی مرتبط با درس. این مقاله حدود   4000 تا 5000 کلمه باید باشد و به شکل وورد (پی دی اف قابل قبول نیست) در زمان تعیین شده توسط استاد درس، تحویل گردد. (5 نمره)

3-      امتحان کتبی پایان ترم: (10 نمره) 

             توجه: دانشجویان محترم فقط از جلسه سوم به بعد خلاصه های درس ها را تهیه و ارسال کنند. چهار درس آخر نیز توسط استاد توضیح داده خواهند شد (نظریه های فرهنگ و ارتباطات) و نیازی به تهیه خلاصه توسط دانشجویان نیست. یعنی فقط از درس سوم تا درس دوازدهم (فقط 3-11) (9 درس) خلاصه های مربوطه باید تهیه شوند.

       سرفصلهای درس  

جلسه درس	عنوان درس	منابع درس
اول	معرفی درس، نظریه های فرهنگ و ارتباطات،  تعریف فرهنگ و ارتباطات	جانسون، لزلی (1378) «درآمد: روشنفکران و اندیشه های آنان»، از ماتیو آرنولد تا ریموند ویلیامز: منتقدان فرهنگ، ترجمه: ضیاء موحد، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارتباطات، صص 11-28.
دوم	ابعاد، رویکردها و الگوهای فرهنگی و ارتباطات	منابع مختلف
سوم	رابطه فرهنگ و ارتباطات و معنا، ویژگی های فرهنگی و ارتباطات (فردگرایی-جمع گرایی-زنانگی-مردانگی-فاصله قدرت)	سماور، لاری ا، پورتر، ریچارد ای و استفانی، لیزا ا، ارتباط بین فرهنگها، ترجمه: غلامرضا کیانی و سید اکبر میر حسنی، تهران: انتشارات باز، 1379.
چهارم	مکاتب مهم فرهنگی و ارتباطات (1) مکتب بریتانیا (بخش اول):  مطالعات فرهنگی و رسانه ها	1-میلنر، آندرو و براویت، جف (1385) «ادبیات و جامعه: از فرهنگ گرایی تا ماتریالیسم فرهنگی»، درآمدی بر نظریه فرهنگی معاصر، ترجمه: جمال محمدی، ققنوس، صص 35-83. 2-اسمیت، فیلیپ (1383) «مطالعات فرهنگی بریتانیایی»، درآمدی بر نظریه فرهنگی، ترجمه: حسن پویان، دفتر پژوهش های فرهنگی با همکاری مرکز بین المللی گفتگوی تمدنها. صص241-263.
پنجم	مکاتب مهم فرهنگی و ارتباطات (2) مکتب بریتانیا بریتانیا (بخش دوم): مطالعات فرهنگی و رسانه ها	1-میلنر، آندرو و براویت، جف (1385) «ادبیات و جامعه: از فرهنگ گرایی تا ماتریالیسم فرهنگی»، درآمدی بر نظریه فرهنگی معاصر، ترجمه: جمال محمدی، ققنوس، صص 35-83. 2-اسمیت، فیلیپ (1383) «مطالعات فرهنگی بریتانیایی»، درآمدی بر نظریه فرهنگی، ترجمه: حسن پویان، دفتر پژوهش های فرهنگی با همکاری مرکز بین المللی گفتگوی تمدنها. صص241-263.
ششم	مکاتب مهم فرهنگی و ارتباطات (3) مکتب فرانکفورت: دیدگاه انتقادی به رسانه ها و فرهنگ	1-اسمیت، فیلیپ (1383) درآمدی بر نظریه فرهنگی، ترجمه: حسن پویان، دفتر پژوهش های فرهنگی با همکاری مرکز بین المللی گفتگوی تمدنها. صص 74-98. 2-استریناتی، دومینیک (1384) «مکتب فرانکفورت»، مقدمه ای بر نظریه های فرهنگ عامه، ترجمه: ثریا پاک نظر، چاپ دوم، تهران: گام نو. صص 83-123.
هفتم	رسانه ها و فرهنگ توده ای (فرهنگ توده ای و جامعه توده ای)	1-استریناتی، دومینیک (1384) «فرهنگ توده ای و فرهنگ عامه»، مقدمه ای بر نظریه های فرهنگ عامه، ترجمه: ثریا پاک نظر، چاپ دوم، تهران: گام نو. صص 23-80.
هشتم	رسانه ها و صنعت فرهنگ (رسانه ها و فرهنگ مصرف گرایی)	1- استوری، جان (1385) «مصرف کالا در زندگی روزمره»، مطالعات فرهنگی درباره فرهنگ عامه»، ترجمه: حسین پاینده، صص 263-311. 2- استریناتی، دومینیک (1384) «مکتب فرانکفورت و صنعت فرهنگ»، مقدمه ای بر نظریه های فرهنگ عامه، ترجمه: ثریا پاک نظر، چاپ دوم، تهران: گام نو. صص 83-123.
نهم	رسانه ها، فرهنگ توده وار و ایدئولوژی (رسانه های گروهی و اقتصاد سیاسی: فرهنگ توده وار و ایدئولوژی)	1-استریناتی، دومینیک (1384) «مارکسیسم، اقتصاد سیاسی و ایدئولوژی»، مقدمه ای بر نظریه های فرهنگ عامه، ترجمه: ثریا پاک نظر، چاپ دوم، تهران: گام نو. صص 181-236.
دهم	جهانی شدن و فرهنگ (نسبت جهانی شدن و فرهنگ)	1-تاملینسون، جان (1381) «جهانی شدن و فرهنگ»، جهانی شدن و فرهنگ، ترجمه: محسن حکیمی، دفتر پژوهشهای فرهنگی با همکاری مرکز بین المللی گفتگوی تمدن ها، صص 13-51.
یازدهم	سلطه و امپریالیسم رسانه ای و فرهنگی (امپریالیسم رسانه ای) (امپریالیسم فرهنگی) (اروپا محوری و آمریکا گرائی: گفتگوی کر)	1-بیلینگتون، روزاموند و همکاران (1380) «فرهنگ و امپریالیسم»، فرهنگ و جامعه، ترجمه: فریبا عزبدفتری، تهران: نشر قطره، صص 119-141.
دوازدهم	نظریه های فرهنگ و ارتباطات 1-       نظریه مدیریت هماهنگی معنی	Gudykanst, William B. (2005) Theorizing About Intercultural Communication, Sage Publication.
سیزدهم	نظریه های فرهنگ و ارتباطات 2-       نظریه چهره- مذاکره	Gudykanst, William B. (2005) Theorizing About Intercultural Communication, Sage Publication.
چهاردهم	نظریه های فرهنگ و ارتباطات 3-       نظریه اضطراب-عدم قطعیت	Gudykanst, William B. (2005) Theorizing About Intercultural Communication, Sage Publication.
پانزدهم	نظریه های فرهنگ و ارتباطات 4-       نظریه گروه خاموش	Gudykanst, William B. (2005) Theorizing About Intercultural Communication, Sage Publication.
شانزدهم	جمع بندی

    برخی از منابع تکمیلی انگلیسی

Adorno, T. (2001) The Culture Industry, London & New York, Routledge.

Barker, M. and Beezer, A. (eds) (1992) Reading into Cultural Studies, London & New York, Routledge.

Baumann, G. (1996) Contesting Culture: Discourses of Identity in Multi-Ethnic London, Cambridge, Cambridge University Press.

Beyer, P. (1990) Privatization and the Public Influence of Religion in Global Society in M. Featherstone (ed.) Global Culture, London, Sage: 373-96.

Beyer, P. (1994) Religion and Globalization, London, Sage.

Boyed-Barrett, O. (1977) Media Imperialism: Towards and International Framework for the Analysis of Media Systems, in Curran, James & Curevitch, Michael and Woollacott, Janet (eds.), Mass Communication and Society, Great Britain, Edward Arnold.

Brenkman, J. (1987) Culture and Domination, Ithaca and London, Cornell University Press.

Callois, C. and Callan, V. (1997) Community and Culture: A Guide for Practice, Chichester, New York, John Wiley & Sons.

Edgar, A. and Sedgwick, P. (2002) Cultural Theory: The Key Thinkers, London & New York, Routledge.

Fairclough, N. (1995) Media Discourse, London, New York and Auckland, Edward Arnold.  Featherstone, M. (1990) Global Culture: An Introduction, in Global Culture: Nationalism, Globalization and Modernity, Mike Featherstone (ed), London, Thousand Oaks and New Delhi.

Friedman, J. (1994) Cultural Identity & Global Process, London, Thousand Oaks and New Delhi, SAGE.

Frow, J. (1997) Time & Commodity Culture: Essays in Cultural Theory and Postmodernity, Oxford, Clarendon Press.

Garnham, N. (1987) Concepts of Culture: Public Policy and the Cultural Industries, Cultural Studies, 1 (1): 23-37.

Geertz, C. (1973) The Interpretation of Culture, New York, Basic Books.

Gelder, K. and Thornton, S. (eds.) (1997) The Subcultures Reader, London and New York, Routledge. 

Larrain, J. (1979) The Concept of Ideology, London, Hutchinson.

    Laitin, D. D. (1986) Hegemony and Culture: Politics and Religious Change among the Yoruba, Chicago and London, The University of Chicago Press.

Lee, C. (1980) Media Imperialism Reconsidered, Beverly Hills, London, Sage Publications.

Mathews, G. (2000) Global Culture, Individual Identity: Searching for home in the cultural supermarket, London and New York, Routledge.

      Mosco, V. and Herman, A. (1981) Critical Theory and Electronic Media, Theory and Society, No. 10, pp. 869-896.

   Munns, J. & Rajan, G. (eds.) (1996) A Cultural Studies Reader: History, Theory, Practice, London & New York, Longman.

   Robertson, R. (1992a), Globalization, London, Sage.

   Shiller, H. (1976) Communication and Cultural Domination, New York, International Arts and Sciences Press.

   Slater, P. (1977) Origin and Significance of the Frankfurt School, London, Routledge and Kegan Paul.

Tomlinson, J. (1999) Globalization and Culture, Chicago, The University of Chicago Press.

   Tunstall, J. (1977) The Media are American: Anglo-American Media in the World, London, Constable.

   Haferkamp, H. (ed.) (1989) Social Structure and Culture, Berlin & New York, Walter de Gruyter.

   McGuigan, J. (1992) Cultural Populism, London and New York, Routledge

   Munch, R. and Smelser, N. J. (1992) Theory of Culture, Berkeley, Los Angeles and Oxford, University of California Press.

   Thompson, J. B. (1990) Ideology and Modern Culture, Cambridge, Polity Press.