دیپلماسی تلفیقی رسانه‌ای آمریکا به قلم حسن بشیر

دیپلماسی تلفیقی رسانه‌ای آمریکا به قلم حسن بشیر

همشهری آنلاین:

تاریخ : جمعه 5 تیر 1394 - 21:24:09 کد مطلب:299210

سرویس خبری: ارتباطات > ارتباطات بین‌الملل

مرور اشکال دیپلماسی/

دیپلماسی تلفیقی رسانه‌ای آمریکا به قلم حسن بشیر

دکتر حسن بشیر استاد ارتباطات بین‌الملل دانشگاه امام صادق (ع)، در یادداشتی با برشمردن ویژگی‌های دیپلماسی عمومی، دیپلماسی رسانه‌ای و دیپلماسی تلفیقی، به تشریح دیپلماسی تلفیقی رسانه‌ای آمریکا پرداخت.

متن یادداشت حسن بشیر که نگاهی به اشکال مختلف دیپلماسی و «دیپلماسی تلفیقی رسانه‌ای آمریکا» است در ادامه آمده است:

یکی از مهمترین مباحث در حوزه دیپلماسی عمومی، بکارگیری شیوه‌های مختلف برای تحقق اهداف سیاسی است. به عبارت دیگر، دیپلماسی عمومی گرچه مسیر متفاوتی با سیاست خارجی از نظر طراحی، اجرا، محتوا و اطلاع‌رسانی (تبلیغ) دارد، اما نهایتاً در اهداف مشترک است.

چهار عنصر طراحی، اجرا،‌ محتوا و تبلیغ،‌ در هر دو رویکرد سیاست خارجی و دیپلماسی عمومی وجود دارند ولی تفاوت آنها در شیوه‌های بکار گرفته شده برای تحقق اهداف است.

دیپلماسی رسانه‌ای نیز گرچه با دو نگاه روبرو است که یکی آن را ذیل دیپلماسی عمومی می‌داند و دیگری آن را به دلیل اهمیت، ضرورت و وسعت، مستقل می‌داند اما به هر حال با سیاست خارجی از این منظر متفاوت است که شیوه‌های تحقق اهداف مورد نظر آن با شیوه‌های سیاست خارجی یا حتی برخی از رویکردهای مورد استفاده در دیپلماسی عمومی، مثلا بکارگیری ابزارهای فرهنگی یا توریسم و غیره،‌ متفاوت است. این تفاوت به شدت برای تحقق اهداف هر کشور اهمیت یافته است.

دیپلماسی رسانه‌ای، دیپلماسی موازی سیاست خارجی یا دیپلماسی عمومی نیست، بلکه تکمیل‌کننده همان فرایند سیاسی است که به دنبال تحقق اهداف کلی یک کشور است.

از منظر دیگر، دیپلماسی رسانه‌ای به دلیل اینکه رسانه‌های نوین به ویژه ماهواره‌ها و اینترنت از «قدرت گفتمانی»، «سرعت انتقال» و «جذابیت برای مخاطبان» بالایی برخوردار هستند، از اهمیت خاصی برخوردار شده‌اند؛ لذا می‌توانند بیش از دپیلماسی فرهنگی که فرایند طولانی‌تری دارد، تاثیرات آنی و فوری داشته باشند که منجر به تغییرات جدی در حوزه‌های مختلف به خصوص افکار عمومی داشته باشند.

دیپلماسی تلفیقی نیز شیوه‌ای از دیپلماسی است که در تلاش است که ابزارها،‌ محتواها و رویکردهای مختلف را برای تحقق سیاست خارجی بکار گیرد.

دیپلماسی تلفیقی، رویه‌ای هیبریدی در بکارگیری عناصر مختلف برای تحقق اهداف سیاسی است، که در رسانه‌ها به شکل جدی‌تر و مشخص‌تر محقق می‌شوند و‌ تا کنون توانسته است افکار عمومی جهان را مورد چالش جدی قرار دهد.

به عنوان نمونه، دیپلماسی تلفیقی رسانه‌ای آمریکا در حوزه رسانه‌ها شامل چنین رویکردی است که در تلاش است از ابزارهای مختلف،‌ محتواهای گوناگون و رویکردهای متفاوت با گذشته به تسخیر افکار عمومی جهان دست یابد. آمریکا در تحقق دیپلماسی تلفیقی رسانه‌ای، در دو حوزه «تقویت یا تولید گفتمانی» و «تخریب گفتمانی» گام برمی‌دارد تا در سایه نوعی از «جذب» و «دفع» افکار عمومی جهان را بازسازی کند.

به عنوان مثال، مساله هسته‌ای با چالش دولت و مجلس سنا روبرو است، در حالیکه علیرغم تفاوت‌های جدی موجود، یک سناریوی خاصی است که به شیوه‌ای تلفیقی در حال بازسازی دیپلماسی آمریکا از طریق انتقال اطلاعات متفاوت در سطح جهان است. بدیهی است این شیوه، تا کنون توانسته است حداقل چهار نوع از گفتمان را در جهان ایجاد نماید که فقط به محورهای آن اشاره می‌شود.

(1) تولید گفتمان‌های مختلف که خود می‌تواند،‌ نقش آمریکا را در جهان تثبت کند. (گفتمان تثبیت)

(2) مقابله با گفتمان‌های دیگر،‌ برای حذف،‌ تخریب یا تعدیل طرف‌های ذینفع دیگر (گفتمان تخریب)

(3) جلوگیری از پیشرفت به دلیل تزلزل گسترده در اتخاذ تصمیمات مقتضی (گفتمان تردید)

(4) ایجاد ضدجریان‌های گفتمانی برای محاصره گفتمان‌ها و سیاست‌های دیگران با گفتمان‌ها، سیاست‌ها، برنامه‌ها و مشکلاتی است که مستقیما آمریکا در آن دخالت علنی نداشته باشد. این سیاست عمدتا برای ایجاد نوعی از تغییر و تحول در طرفهای مقابل اتخاذ می‌شود. (گفتمان تعدیل)

بنابراین آمریکا در دیپلماسی تلفیقی رسانه‌ای خود چهار نوع از گفتمان‌سازی را دنبال می‌کند که عبارتند از: (1) گفتمان تثبیت، (2) گفتمان تخریب، (3) گفتمان تردید و (4) گفتمان تعدیل

اما دیپلماسی رسانه‌ای که دارای رویکردها و ابعاد مختلفی است، می‌تواند به عنوان یک «سیاست میانجی‌گرایانه» برای انتقال برخی از تصمیماتی که نمی‌توانند به طور مستقیم به کشورها گفته شود، عمل کند. همین دیپلماسی می‌تواند با بکارگیری اهرم‌های گفتمانی و اطلاع‌رسانی و خبرسازی، عهده‌دار تغییر افکار عمومی جهانی باشد.

در مواردی که امکان ایجاد تعدیل مورد نظر آمریکا نمی‌رود، این کشور از چند رویکرد تا کنون استفاده کرده است که می‌توان به اختصار به آنها اشاره نمود.

(1)       دیپلماسی حذف: دیپلماسی حذف به دو صورت سخت‌افزاری و نرم‌افزاری به شدت مورد توجه آمریکا بوده است. این شیوه می‌تواند به شکل موردی و نه به شکل کلان مورد توجه قرار گیرد.

(2)       دیپلماسی ارعاب: ایجاد وحشت و ترس و ارعاب شیوه دیگری است که آمریکا برای مقابله با جهان در صورتی که نتوانسته از شیوه حذف استفاده کند، استفاده نموده است.

(3)دیپلماسی اشغال: این دیپلماسی نیز گرچه آمریکا را به قرن‌های گذشته استعمار اروپا می‌کشاند و نوعی از شبیه‌سازی در این زمینه صورت می‌گیرد،‌ اما آمریکا در این زمینه تلاش می‌کند با طرح گفتمان‌های جدید مانند «آزادسازی»،‌ »مدرن‌سازی»،‌ «دموکراسی‌سازی»‌ و غیره این شیوه از دیپلماسی را توجیه کند.

(4)دیپلماسی براندازی:‌ این شیوه از دیپلماسی به شدت یک حرکت «تقابل افراط گرایانه» است که با بکارگیری همه ابزارهای مستقیم و غیرمستقیم صورت می‌گیرد. در این زمینه فعال‌سازی مخالفان، تقویت معارضان، ایجاد واگرایی منطقه‌ای، بحران‌سازی، و موارد دیگر از شیوه‌هایی است که در این رابطه بکار گرفته می‌شود.

لینک مطلب:

http://www.hamshahrionline.ir/details/299210